Als we bij het ouder worden met zijn allen fitter blijven, dan vermindert de vraag naar zorg. Als dit ook geldt voor medewerkers in de sector zorg & welzijn, dan heeft dat een gunstige invloed op het aanbod aan zorg. Zo simpel is dat. Maar dan is er een flinke omslag nodig van curatief naar preventief denken en organiseren. Op weg naar vitale en toekomstbestendige zorg.
zorgorganisaties
Anouk ten Arve is expert op het gebied van arbeid, gezondheid en duurzame inzetbaarheid. Zuurstof voor directeur-bestuurders fungeert als het ware als een gids voor bestuurders en leidinggevenden om hun zorgorganisaties klaar te maken voor de toekomst, met name door de huidige organisaties te versterken.
In het eerste hoofdstuk schetst de auteur een aantal ontwikkelingen in onze maatschappij, zoals burn-out en stress, verzuim en werkdruk, en de effecten daarvan op de zorg en de zorgprofessionals. In dit verband trof mij een mooi voorbeeld van hoe met de beste bedoelingen werd geprobeerd de werkdruk te verminderen: de lichtere taken waarvoor de professionals niet echt waren opgeleid, werden bij hen weggehaald, zoals een glaasje water halen, een praatje maken met de familie of even gezamenlijk een kamer schoonmaken. Maar het tegenovergestelde werd bereikt. Ze waren nu eerder moe, omdat alleen de complexe, veeleisende taken overbleven. De les is: zorg voor voldoende mix van complexe taken en taken ter ontspanning.
organisatiekenmerken
Het tweede hoofdstuk is gewijd aan organisatiekenmerken en daarin bespreekt de auteur zes basiskenmerken van een vitale organisatie: visie, verbinding, vertrouwen, vakmanschap, verantwoordelijkheid en verandercompetentie. Heel wat open deuren, zoals de auteur zelf opmerkt, maar daarom nog niet minder belangrijk. Beschrijvingen van een goed en slecht bedrijfsklimaat zijn boeiend om te lezen. Een duidelijk inzicht dient zich aan: werken aan een beter organisatieklimaat met het oog op de toekomst vraagt vooral om te investeren in goede onderlinge verhoudingen en gedrag.
rollen van de bestuurder
De hoofdstukken die volgen gaan over de rollen van de bestuurder en bieden een fraai overzicht van alle verschillende soorten zorgprofessionals. Het vakmanschap van zorgprofessionals zal moeten verschuiven van zorgverlener naar coach en facilitator, wil de omslag van curatief naar preventief werken plaats kunnen vinden. Dit betekent onder meer het centraal stellen van bekwaamheden in plaats van bevoegdheden, competenties in plaats van diploma’s. En, in de woorden van Ten Arve: functies toespitsen op persoonlijke voorkeur en het werk dat gedaan moet worden. Het maakt het voor zorgprofessionals aantrekkelijker om in zorg & welzijn te werken.
Het hoofdstuk over leiderschap en leiderschapsstijlen biedt een leerboekachtig overzicht, compleet en helder, maar weinig nieuws.
wetenschap en praktijk
Ondanks de zeer leesbare schrijfstijl kreeg ik niet gemakkelijk grip op de essentie van haar boek. Het biedt een combinatie van wetenschap en praktijk, van visie tot praktische tips.
Enerzijds voert de auteur duidelijke pleidooien voor anders denken en anders werken door bestuurders en middenmanagement. Anderzijds levert zij maatschappijkritische beschouwingen over ons zorgstelsel, waarbinnen zorgorganisaties steeds complexere vraagstukken op zich af zien komen.
Enerzijds is het een soort leerboek voor bestuurders, leidinggevenden, bedrijfsvoerders en zorgprofessionals. Anderzijds biedt het allerlei meer of minder oppervlakkige checklistjes, met name in het laatste hoofdstuk ‘Oplossingsgericht ontwikkelen’.
Zuurstof voor directeur-bestuurders is een oproep om haast te maken met de omslag van curatief naar preventief denken en organiseren. Bestuurders hebben hier vaak meer invloed op dan ze denken, zo maakt de auteur met haar boek duidelijk.
Over Teun van Aken
Dr. Teun van Aken is zelfstandig gevestigd organisatieadviseur en managementtrainer te Culemborg. Het gaat in organisaties altijd om resultaten bereiken met mensen. Dit was ook het leidmotief in zijn laatste twee publicaties. Van Aken is (co)auteur van een groot aantal artikelen en boeken.