‘Samenwerken in organisaties’ is een herziene versie van het in 2000 verschenen Communicatie en teamwork in de lerende organisatie. De eerste elf hoofdstukken heeft Monique Dankers-van der Spek grondig bewerkt, de laatste drie heeft ze weggelaten en vervangen door nieuwe hoofdstukken over netwerken, projectmanagement, coachen en over ontwikkeling en verbeteringsprocessen. Hoewel het begrip zelf in de titel is weggelaten, vormt de lerende organisatie ook nu achtergrond waartegen Dankers haar colleges houdt. Althans: dat meldt de inleiding. Maar in het boek ontbreekt verder iedere verwijzing naar het concept waarmee Peter Senge c.s. zich in 1990 in één klap voorgoed onsterfelijk maakten.
Daarmee ontneemt Dankers zichzelf de mogelijkheid om binnen het omvangrijke corpus van (studie)boeken over communicatie en samenwerking daadwerkelijk onderscheidend te zijn. Had zij in het vorige boek nog twee hoofdstukken aan de rol van het management gewijd – toch bepaald geen onbelangrijke aspecten van het roemruchte concept – in haar nieuwste boek heeft zij al dit soort ‘randvoorwaardelijkheden’ weggelaten. Ook over organisatiecultuur, dé bepalende factor voor de mate waarin een organisatie leert, schrijft ze niet. Daardoor is ‘Samenwerken in organisaties’ gewoon een van de vele boek geworden die je kunt raadplegen als je je eigen effectiviteit of die van het team waarvan je deel uitmaakt, wilt verbeteren.
Als zodanig is het overigens best een aardig boek; prettig leesbaar en compleet, zodat het inderdaad, zoals de tekst op de achterflap beweert, een ‘handboek over communiceren en samenwerken in arbeidsorganisaties’ genoemd mag worden. In de eerste hoofdstukken beschrijft Dankers de basis: het communicatieproces, basisvaardigheden voor effectieve communicatie en het zakelijke gesprek in het algemeen. Wat volgt, zou je integratiehoofdstukken kunnen noemen: ze bespreekt diverse soorten tweegesprekken, hoe je effectief vergadert, mensen motiveert (maar ook corrigeert en berispt) en hoe je met de juiste onderhandelingstechnieken conflicten op een constructieve manier kunt regisseren. Ook de oude hoofdstukken over klantgericht werken en adviseren en over teamwork keren terug (maar dan wel inhoudelijk geactualiseerd). De laatste hoofdstukken gaan over de vier eerder genoemde nieuwe onderwerpen.
‘Samenwerken in organisaties’ is niet alleen een handboek; het is ook een studieboek. Dankers heeft het allereerst geschreven voor studenten in het hoger onderwijs. Het biedt daarom niet alleen een mix van theoretische inzichten en modellen, maar ook een groot aantal voorbeelden, checklists, begrippenlijsten en verwerkingsopdrachten en er is een ondersteunende website, die vooral dienstbaar wil zijn binnen het competentiegericht onderwijs. En dat doet ze beslist beter dan de websites bij de meeste andere studiemethoden.
En zo is dit een bespreking geworden die nadrukkelijk hinkt op twee gedachten: ‘Samenwerken in organisaties’ is op zich een prima boek, dat zijn waarde voor studenten in het hoger onderwijs zeker zal bewijzen. Maar Dankers heeft meer beloofd: communiceren en samenwerken in ‘moderne lerende organisaties’. Dan verwacht ik een korte uitzetting over wat lerende organisaties zijn, wat kennis in een lerende organisatie is en hoe je die optimaal benut. Anders gezegd: welke rol de competenties communiceren en samenwerken in lerende organisaties spelen. Daarna pas krijgt alles wat je over die competenties vertelt, een specifieke waarde. En dat mis ik in dit boek.
Over Bert Peene
Bert Peene werkte jarenlang als kerndocent bij IMAGO Groep, Via Vinci Academy en C-Lion, opleiders voor het onderwijs. Daarnaast voerde hij als zelfstandige opdrachten op het gebied van organisatieontwikkeling uit in profit en non-proft. Tegenwoordig werkt hij als free lance docent en schrijft hij voor diverse bladen over managementliteratuur.
