Gewapend met gevoel - Echte verandering begint niet met harder roepen

Hoe een stropdas een splijtzwam in een organisatie bleek te zijn. Of liever: hoe het feit dat een vrouw in een toppositie de stropdas afliet, enorm controversieel bleek te zijn. Het gebeurde nadat Elanor Boekholt-O’Sullivan, de eerste vrouw die tot driesterrengeneraal binnen Defensie was benoemd, Topvrouw van het Jaar was geworden. Met frisse tegenzin besloot ze zich bewust als rolmodel te positioneren binnen Defensie. Een organisatie waar de ‘Reference Man’ (1.80 lang, breedgeschouderd) nog steeds de norm bleek te zijn. Zodat uniformen vrouwen niet pasten, rugzakken blessures opleverden en niet-passende scherfvesten tot levensbedreigende situaties konden leiden.

Borsten en tanks

Gewapend met gevoel – de titel dekt als vlag de lading uitstekend. Hoewel eigenlijk ‘Borsten en tanks’, volgens Boekholt, nog beter was geweest: het onderwerp van een toespraak die niet snel vergeten werd. Boekholt houdt een sterk pleidooi voor diversiteit. Heel concreet gemaakt: mag je anders zijn? Mag je afwijken van de norm? Dat geldt bij Defensie – en bij heel veel andere organisaties helaas ook – vooral voor vrouwen, die dus niet per se 1.80 en breedgeschouderd zijn.

Vele treurigstemmende anekdotes passeren de revue. Over het schip waar zij, bij gebrek aan slaapplek, op de behandeltafel van de scheepsarts moest overnachten. Over de twijfel die uit de reacties van mannen sprak toen zij op bivak de leiding kreeg – en nam. Over de botte uitspraak: ‘We doen hier niet aan vrouwen.’ En dat van haar werd verwacht dat ze bij haar gezin bleef in plaats van op missie te gaan.

Nodig maar niet welkom

Boekholt beschrijft hoe het is om ergens te werken waar je nodig bent, maar niet welkom. Als vrouw, en als introvert persoon. Door haar inzichten en lef om haar kop boven het maaiveld te steken, liet ze zien dat leiderschap niet voorbehouden is aan mannen die op de voorgrond treden. Dat werk op de achtergrond minstens zo belangrijk is. Gelukkig had ze zelf regelmatig leidinggevenden die dat ook inzagen, waardoor zij kansen kreeg om te groeien – en om zichtbaar te zijn op haar eigen manier. Dat deed ze niet door de confrontatie aan te gaan, maar door steeds daar voorzichtig te duwen waar verandering mogelijk was. En uiteindelijk dus door haar stropdas thuis te laten.

Diversiteit als noodzaak

Boekholt was steeds een buitenbeentje. Iemand die er net niet bij hoort, en daardoor goed kan observeren en aangeven wat er nodig is. Ze doorbrak vele patronen – in haar eigen loopbaan, maar ook voor de hele organisatie. Door haar inzet kwamen er scherfvesten die militairen met borsten beter passen en dus beter beschermen. En die mannen overigens ook comfortabeler bleken te vinden. Breder dan dit: ze zet zich in voor meer diversiteit bij de werving van personeel. Omdat het de organisatie effectiever maakt, maar ook uit noodzaak. Want zoals ze zelf schrijft: ‘Wie denkt Defensie naar 200.000 mensen te kunnen laten groeien zonder vrouwen, snapt niet alleen de wereld niet, maar vooral ook de toekomst niet.’

eikels

Gewapend met gevoel is een anekdotisch boek dat je chronologisch meeneemt door het leven van Boekholt: van haar jeugd tot haar huidige functie als plaatsvervangend directeur-generaal Beleid bij het ministerie van Defensie. Regelmatig komen uitspraken voorbij over haar visie op leiderschap. Dat levert mooie zinnen op, zoals: ‘Echte verandering begint niet met harder roepen, maar met zachter kijken.’ Dat gaat heus niet vanzelf: Boekholt heeft in haar loopbaan veel tegenstand ervaren, vooral van mannen die het allemaal maar ‘woke’ vonden. Waar ze zich druk om maakte… Maar wat het belangrijkst is volgens haar: ‘Blijven groeien om te kunnen leiden, ook in nabijheid van eikels.’