Wat weten we eigenlijk van Darwin? moet Braeckman gedacht hebben. In de eerste cd vertelt hij wie de mens Darwin was. Als luisteraar vorm je je opnieuw een beeld over Darwin door de vertelling van Braeckman. ‘Opnieuw’ in de zin dat we – of beter: ik – een nieuw beeld van Darwin vormen omdat het oude clichébeeld dat we hadden niet geheel klopte met de werkelijkheid. Darwin was namelijk geen amateurwetenschapper die bij toeval de evolutietheorie ontdekte. Hij was wel degelijk een wetenschapper – maar een autodidact – die op een wetenschappelijke manier onderzoek deed maar niet verbonden was aan een of andere universiteit. Natuurlijk vertelt Braeckman het verhaal dat Darwin de Beagle opstapt als belezen jongeman. In die reis van vijf jaar waar hij de wereld over trekt doet hij -op jonge leeftijd- belangrijke onderzoeken. Maar zoals aangegeven besteedt de audio-cd zowel aandacht aan het werk van Darwin als aan diens persoon. Over dat eerste hebben we het doorgaans vooral, we denken dan aan de indrukwekkende titels die Darwin heeft achtergelaten als ‘On the Origin of Species’ of ‘The Descent of Man’ waarin Breackman – weliswaar kort – op ingaat. Maar Braeckman schetst ook een beeld van de persoon Darwin, een beeld dat we in het gemiddelde boek ook over evolutietheorie niet snel zullen tegenkomen. Darwin, getrouwd met Emma Wedgwood (inderdaad: van het porselein) kende in zijn huwelijk de spanning van het geloof. Emma geloofde in God terwijl Darwin daar steeds verder van verwijderd raakte. Opmerkelijk detail daarbij is dat zijn ouders hem gelovig hebben opgevoed en hem een religieuze opleiding lieten volgen, die hij afmaakte maar niet praktiseerde. Twijfel over het geloof overviel Darwin steeds meer. Hij moet geen gemakkelijk leven hebben gehad, zoveel wordt duidelijk. Zijn dochtertje Annie overlijdt en zijn lichamelijke gezondheid laat steeds meer te wensen over. Onwillekeurig moest ik aan de grote filosoof Immanuel Kant denken, waarover wordt gezegd dat die nauwelijks een leven heeft gehad maar zich vooral heeft ingezet voor de wetenschap. Waar Kant in Koningsbergen in de Dom werd begraven daar vereren de Engelsen een van hun grootste wetenschappers in de Westminster Abbey te Londen. Natuurlijk is Braeckman de eerste om aan te geven dat niet alles wat door Darwin is ontdekt nog even relevant is. Sommige inzichten zijn gewoon achterhaald, zoals de ideeën over erfelijkheid (door het werk van Mendel). Maar dat maakt het werk van Darwin er niet minder belangrijk om. Braeckman licht namelijk uitvoerig toe dat de evolutieleer uit veel facetten bestaat. De opmerking: ‘Ik ben tegen de evolutieleer’, is daarom volgens Braeckman veel te ongenuanceerd. De opmerking: ‘Binnen de evolutieleer ben ik het met Darwin niet eens op het gebied van erfelijkheid’, snijdt volgens hem meer hout. Ook maakt Breackman helder wat de gevolgen zijn van Darwin’s inzichten voor de wetenschap. De spanningen die Darwin destijds ervoer in zijn huwelijk met Emma spelen vandaag de dag nog steeds. Sommigen zien de evolutietheorie als ‘een krenking van de mens’. Maar Braeckman besluit heel stellig: ‘Maar in tegenstelling tot wat de creationisten lijken te denken, doet evolutietheorie geen afbreuk aan de menselijke waardigheid’. Een prachtige audio-cd dus die een uitstekende inleiding geeft en overzicht biedt van een van de grootste wetenschappers ooit geleefd.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
