Kay gebruikt een groot deel van zijn boek om uit te leggen wat juist niet de weg naar succes is. De omweg naar succes is allesbehalve resultaatgericht en recht op je doel afgaan. De zogenaamd succesvolle aanpak met voorbedachte doelen en een van tevoren ontworpen aanpak is volgens auteur Kay een fabel die voorkomt uit de moderne economische theorie. Het najagen van directe doelen is irreëel omdat de omstandigheden – en dus ook de doelen – continu aan verandering onderhevig zijn. Schieten op bewegende doelen is weinig kansrijk. Wat vandaag een goede keuze lijkt, kan morgen weer anders zijn. Daarnaast is de werkelijkheid veel te complex om rationeel in doelen en modellen te kunnen vatten
. Bedrijven die als doel hebben de winst te vergroten en die daarom producten maken, zijn veel minder succesvol dan bedrijven die mooie producten willen maken waar mensen behoefte aan hebben en daardoor uiteindelijk veel geld mee verdienen.
Het betoog van Kay is doorweven met anekdotes en voorbeelden uit het bedrijfsleven, geschiedenis en de kunst. De beste resultaten, zoals het succes van de massaproductie van Ford of de enorme winsten van de private investeerder Warren Buffet, werden niet van te voren ontworpen op de tekentafel, maar het resultaat van eindeloos experimenteren en continue aanpassing aan de omstandigheden van het moment. De drang in de huidige maatschappij om besluitvorming te willen kwantificeren, om zo de beste keuze te maken, leidt tot grote schijnzekerheid. Een goed voorbeeld is de Vietnamoorlog. De Amerikaanse defensieminister McNamara liet zijn medewerkers tot in de kleinste details strategische kansberekeningen uitvoeren, bijvoorbeeld van het aantal manschappen of aantal dorpen dat overwonnen moest worden om de oorlog te winnen. Zijn op hogere doelen gestoelde modellen hielden echter geen rekening met de culturele omstandigheden, de geschiedenis en de mentaliteit van de inwoners en leiders van Vietnam. Het eindresultaat is algemeen bekend. De Amerikanen waren volgens McNamara, achteraf gezien, 'totaal onwetend' geweest ten opzichte van de complexe omgeving waar ze mee te maken kregen. Wat is dan de omweg naar succes? Zelfs de conclusie van zijn betoog lijkt de auteur ons 'indirect' te willen tonen, een heldere omschrijving van de indirecte aanpak geeft hij niet. Het blijft conceptueel en abstract. De wereld is complex en verandert elk moment. Besluitvorming en het stellen van doelen moet niet plaatsvinden op basis van een rationele berekening, maar op basis van een afweging tussen onnoembaar veel factoren, zoals de afhankelijkheid van degenen die er invloed op hebben. Orde ontstaat niet door sturing, maar spontaan. Besluiten neem je vooral met je gezond verstand en in de wetenschap dat je maar beperkte kennis van zaken hebt. Geluk vind je bijvoorbeeld niet door jezelf als doel te stellen gelukkig te worden, maar door met voor jezelf betekenisvolle activiteiten en prettige relaties bezig te zijn, die je daardoor weer een goed gevoel opleveren. De lijn van het betoog van Kay is vanaf de aanvang van zijn boek al snel duidelijk, we kunnen doelen in deze complexe wereld het beste indirect benaderen. Het boek leest lekker weg, de vele pakkende voorbeelden inspireren je als lezer om anders tegen het maken van keuzes aan te kijken. Kortom, een aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is om meer te weten te komen over adaptief leiderschap – waar het continu aanpassen en veranderen centraal staan en kant-en-klare stappenplannen over boord worden gegooid.
