Overheidscommunicatie voor professionals

Burgers zijn meer dan klanten, bestuurders meer dan managers en ambtenaren meer dan uitvoerders. Dat klinkt vanzelfsprekend, maar wie de overheidspraktijk kent, weet hoe weerbarstig dat is. Overheden verdelen voortdurend schaarse ruimte, tijd en middelen, bijna altijd met ongemak, dilemma’s en betwijfeld vertrouwen tot gevolg. Waar de een wint, voelt de ander zich verliezer. Hoe hard je ook werkt: het is zelden voor iedereen goed

Juist in die context zoeken overheidscommunicatieprofessionals dagelijks naar manieren om te communiceren over het onmogelijke, het ondankbare en het onmisbare. Die zoektocht staat centraal in Overheidscommunicatie voor Professionals.

De overheid bestaat niet

Na ruim veertig jaar in de overheidswereld weten wij: ‘de overheid’ bestaat niet. Het is een netwerk van ruim 1600 organisaties en een miljoen medewerkers dat invloed heeft op het leven van iedereen in Nederland. Omdat die overheid overal aanwezig is, heeft ook iedereen er een mening over. Politiek en uitvoering worden daarbij vaak op één hoop gegooid, wat het dalende vertrouwen versterkt.

Want al veeg je de straat nog zo goed of bied je uitstekende zorg: dat vervaagt als politici openlijk ruzie maken. Veel mensen voelen zich niet gehoord, terwijl crises rond wonen, asiel, migratie en stikstof dat gevoel verdiepen. En als beleid ook nog eens verandert – vandaag gestimuleerd om zonnepanelen te kopen, morgen de salderingsregeling geschrapt – dan raakt de geloofwaardigheid verder onder druk. Waar kun je dan nog op vertrouwen?

Vertrouwen begint bij betrouwbaarheid

Vertrouwen in de overheid begint bij betrouwbaar handelen: doet de overheid wat ze belooft, is ze open over keuzes, erkent ze fouten? Communicatie vormt de basis van dat handelen. Het begint met erkenning: zien ze me staan? Word ik serieus genomen?

Overheidsorganisaties doen hun best om tijdig, open en eerlijk contact te maken met burgers, ondernemers en een veelheid aan andere belanghebbenden. Dat lukt niet altijd. En precies daar begint het vak van de communicatieprofessional: weten wat er leeft, ruimte maken voor dialoog en werken aan betrouwbaarheid – juist als het schuurt en als er moet worden begrensd. De overheid bakt nu eenmaal geen lieverkoekjes.

Leren, reflecteren en verbinden

In Overheidscommunicatie voor Professionals brengen wij ervaringen, inzichten en reflecties samen, aangevuld met nieuwe instrumenten, praktijkvoorbeelden en do’s en don’ts. We laten zien hoe communicatieprofessionals verantwoordelijkheid nemen voor maatschappelijke opgaven die geen eenduidige oplossingen kennen.

Werken in een democratische context vraagt onderhoud: tegenspraak tevoorschijn luisteren, ruimte creëren voor gesprek en duidelijkheid bieden – wat kan wel? Die voortdurende zoektocht maakt ons vak bijzonder. Communicatie draait niet om het gladde verhaal, maar om wederkerig contact dat bijdraagt aan vertrouwen. Dat vraagt professionaliteit, reflectie en koersvastheid.

Een vak dat ertoe doet

Overheidscommunicatie voor Professionals is gestoeld op decennia ervaring en een stevige combinatie van theorie en praktijk. We beschrijven waar het vak vandaan komt, waar het nu staat en waar het naartoe beweegt. Met voorbeelden uit alle bestuurslagen en beleidsterreinen ontstaat een rijk beeld van een vak dat steeds belangrijker wordt voor het functioneren van onze democratie. We schreven dit boek voor communicatieprofessionals die dagelijks aan de lat staan voor deze complexe opgaven, én voor bestuurders en beleidsmakers die communicatie beter willen begrijpen en benutten.

De essenties van ons vak: 4xM + V

Centraal staan vijf essenties van overheidscommunicatie: 4xM + V. Hoe kan de overheid effectief meedelen en iedereen bereiken, empathisch meenemen in plannen en keuzes, liefdevol motiveren tot gedrag, helder markeren waar zij voor staat en zorgvuldig verantwoorden wat ze doet? In de juiste balans leiden deze vijf tot betrouwbaarheid – en via betrouwbaarheid tot vertrouwen.

Dappere professionals

Juist nu vertrouwen onder druk staat, is professionaliteit cruciaal. Communicatie is de zuurstof voor onze democratie, om Jacques Wallage te parafraseren. Overheidscommunicatie voor Professionals (met bijbehorende website) is een uitnodiging aan iedereen die wil bijdragen: blijf nieuwsgierig, blijf in gesprek, wees trots op je vak en toon lef. Want overheidscommunicatie is werk voor dappere mensen, die in de storm durven staan en volhouden. Geen woorden maar daden – of Kop d’r veur, zoals Groningers zeggen.