Je kunt ook heel gericht een how to boek pakken. Maar als je niet weet waarom de koers straf zuidzuidwest is, waarom die ene man juist precies daar moet zitten, waarom een ‘kartrekker’ in de praktijk vaak een ‘karduwer’ is, en aan welk touwtje je moet trekken om exact dat ene zeil te laten renderen, kun je net zo goed een jaargang GTST kijken. Dat is ook een acroniem waarmee je probleemloos alle kanten op kunt.
In beide gevallen ontbreekt enige diepgang, en nog veel belangrijker, de noodzakelijke context. Een zelfstudie management zou uitkomst kunnen bieden, maar zelfs met een willekeurig deeltje uit de uitgebreide boekenreeks ‘timemanagement’ zal de tijdsinvestering te groot blijken. En daarmee de verleiding te groot om toch maar die acht meter in een dag te pakken, of dat stappenplannetje strategie af te vinken.
Gezond verstand en je soms heel gericht spontaan laten wiegen op de golven van het toeval. Inmiddels kent iedereen de arctische lessen in leiderschap van expeditieleider Shackleton maar het toevallige universum dat internet heet, herbergt nog veel meer pareltjes. Tik ‘evolution’ en ‘management’ en je komt uit bij het obscure boek The Managerial Revolution uit 1941 van James Burnham. Deze kameleontische activist (van leider van de Amerikaanse Trotskistische beweging transformeerde hij tot intellectuele spreekbuis van de conservatieven) legde een vorm van deterministisch historisme over de sociale en economische ontwikkeling. Om tot de conclusie te komen dat een lange periode van massawerkloosheid het einde aankondigt van het heersende systeem. In zijn geval het kapitalisme.
Dat is op zich al interessant in het licht van de huidige werkloosheid die met Europa in zijn greep heeft. Maar minstens even interessant is het dat Burnham signaleert dat met het verdwijnen van een systeem – het kapitalisme – er een nieuwe dominante groep opstaat – managers! Niet langer maken eigenaren (de kapitaalverschaffers, de kapitalisten) de dienst uit maar degenen die het productieproces beheersen. En dat letterlijk en figuurlijk. In al zijn diepere machiavellistische lagen.
Trek dat even door naar het heden, en opeens worden de wat abstracte ideeën van mensen als Martijn Aslander (‘het nieuwe netwerken’) of Menno Lanting (‘het nieuwe delen’) wat minder abstract. En krijgen daarmee betekenis. Omdat het productieproces niet langer in handen is van een selecte groep maar van ‘the crowd’ evolueert de rol van manager naar overbodig. Temeer omdat het tamelijk eenvoudig is om nieuwe processen door diezelfde ‘crowd’ te laten financieren.
Een straf uurtje surfen, lezen en denken, en een halve meter actuele managementlectuur is ontrafeld. Gooi er heel wild nog een uurtje tegenaan, en de 21ste eeuwse triade ‘nieuw leiderschap, strategie, uitvoering’ ontvouwt zich voor uw ogen. Helaas nog altijd zonder bijsluiter dat de bijwerkingen aangeeft. Maar met zo veel controle is vertrouwen een logisch gevolg.
Over Pierre Pieterse
Pierre Pieterse was tot februari 2022 hoofdredacteur van Managementboek Magazine.
