En Rutte’s stellingname is natuurlijk volkomen begrijpelijk. Al was het maar omdat die contacten natuurlijk toch gewoon plaatsvinden. Dan maar in alle openheid; minder verkrampt. Onze volksvertegenwoordigers hebben immers zo weinig ondersteuning en iedereen weet dat de échte dossierkennis op de ministeries zit. Wat is er nou tegen dat Kamerleden zich door deskundige ambtenaren laten informeren over die ingewikkelde dossiers?
We moeten ons immers veel meer realiseren dat we in een virtuele keten werken, waarbij iedere speler zijn eigen rol en verantwoordelijkheid naar behoren moet vervullen. Waarbij we elkaar moeten versterken en aanvullen. Gericht op dat eindproduct. Complementair dus. Maar dan wél zonder al die Chinese muren! Kijk maar eens wat er gebeurt als beleid en uitvoering niet met elkaar de juiste dialoog voeren, of als de primaire processen en bedrijfsvoering elkaar lopen te irriteren. Of als Regionale Diensten en het Haagse Hoofdkantoor met elkaar in een bureaucratische oorlog zijn verwikkeld waarbij iedere partij vanuit in zijn eigen gelijk denkt te kunnen overleven. Heel logisch dus dat de politiek ook een speler is in die totale keten. Zij zijn immers onze spreekbuis naar het volk.
Ingewikkeld? Helemaal niet! Zo herinner ik me goed wat het effect was van dat ene telefoontje van de toenmalige minister Peijs van Verkeer & Waterstaat die vanuit haar dienstauto die een lange file stond op de A27 de verantwoordelijke projectleider van Rijkswaterstaat vroeg waarom hij geen aanvullend openbaar vervoer had georganiseerd. ‘Kun jij me zeggen wat ik in de Kamer moet melden als ik vragen krijg over deze wegwerkzaamheden’, aldus een geïrriteerde minister. Je kunt je voorstellen wat het effect was van dat telefoontje in de organisatie; daar wordt nu nog over gesproken!
Ander voorbeeld in deze sfeer is ABN Amro. Dé bank. Bij de fusie tussen ABN en Amro van begin jaren negentig hadden de bankbestuurders goede contacten in Den Haag. Ze waren ook hofleverancier als het ging om kandidaten voor de positie van minister van Financiën of andere prestigieuze Haagse posities. Maar hoe anders was dat iets meer dan 15 jaar later in 2007 toen ABN Amro als prooi werd verslonden door drie andere banken. We hebben allemaal kunnen lezen in Jeroen Smits’ boek De prooi hoe versteend die relatie toen was. Hoe een arrogante Rijkman Groenink de Haagse bovenbazen letterlijk zat te irriteren die als gevolg daarvan zich louter en alleen beperkten tot hun formele rol. Ondenkbaar in ieder ander Europees land!
Maar waarom pakken we die handschoen dan toch niet op? Het antwoord is simpel. We kunnen ons gewoon te weinig verplaatsen in diegene die voor of na ons in de keten er mee aan de slag moet. Zou dus onderstrepen dat we ook meer moeten wisselen tussen die verschillende disciplines. Mensen moeten verleiden om eens een tijdje aan de andere kant van de tafel te gaan werken. Wellicht dat het college van SG’s (secretarissen-generaal) daarmee kan beginnen. Het aantal van de huidige topambtenaren dat ervaring heeft opgedaan buiten de overheid is namelijk op de vingers van één of twee handen te tellen! Practise what you preach, zou ik zeggen.
Over Dirk-Jan de Bruijn
Bedrijfseconoom Dirk-Jan de Bruijn is sinds 2004 actief in verschillende management- en directiefuncties binnen de Rijksdienst. Met een forse verandercomponent. Daarvoor was hij gedurende een twintigtal jaren actief als managementconsultant in het publieke domein verbonden aan Deloitte (en rechtvoorganger Bakkenist) en IBM. Hij heeft zich gespecialiseerd in netwerkleiderschap en systeeminnovatie.
