Het geknakte riet

De Belgische revolutie surfte op een bevrijdingsgolf die in 1830 grote delen van West-Europa overspoelde. Haar motto was de realisatie van ‘vrijheid in alles en voor iedereen’. De revolutie leidde tot de oprichting van een liberale, parlementaire staat.

De kiemen voor deze ontwikkeling waren al gelegd tijdens het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815-1830). Na de revolutie werd het vrijheidselan echter afgeremd door conservatieve krachten, mee onder druk van de Europese grootmachten. Republikeinen, radicalen en zelfs gematigde liberalen werden ingetoomd.

Dat lot overkwam ook de katholieke democraten, die vooral aanwezig waren op het platteland en in de kleine steden. Zij werden krachtdadig bestreden door de monarchie, de adel, de conservatieve clerus en het Vaticaan. Dat ging gepaard met veel machtsvertoon en dramatiek. Deze episode krijgt een speciale plaats in dit boek, omdat zij een grote invloed uitoefende op de verdere geschiedenis van het land. Een meer democratische, volkse kerk maakte plaats voor een machtsinstituut. Dat geraakte verweven met het staatsbestel, bracht de levensbeschouwelijke partijstrijd op het voorplan en werkte de verzuiling van de samenleving in de hand.