Willem, heer van Abcoude, Wijk en Duurstede

Woord vooraf 7
Ten geleide 8
1 Willems familiale oorsprong 9
Sulen 9
Burcht 11
Anholt 12
Gijsbert van Zuilen in het Utrechtse 13
Bezit en huwelijk 15
Duurstede 19
Bertha? 21
Hendrika van Abcoude? 22
2 Willems stamvader 24
Sweder I van Abcoude-Zuilen 24
Falend bisschoppelijk bestuur 25
Een bedreven bisschop, rebelse ridders en een kandidaat-keizer 26
Halsstarrige Hendrik, onverzettelijke Otto en een absente Sweder 33
Het koekoeksjong van Otto in de nesten 34
Sweder van Abcoude en Nicolaas van Kats trekken de banden aan 38
Montfoort 39
Sweders dood 40
3 Willems overgrootvader 41
Exit Jan van Nassau 41
Moord 42
Nieuwe bisschoppen 44
Het onzalige verloop van de ambtsperiode van bisschop Willem Berthout 45
Stad Wijk 49
Gijsbrechts dood en kinderen 51
4 Willems grootvader 53
Oorlog 53
Sweder baas en boos 55
Bisschop Frederik van Sierk 58
Tussenbisschoppen en Utrechtse weerstand 61
Sweder profiteert van financiële malaise bisschop 62
Willem III de Goede had ook zijn slechte kanten 64
De herrijzenis van het Sticht en de neergang van Sweder II van Abcoude 67
Het geheimzegel van Sweder II van Abcoude 72
Kinderen 74
5 Willems vader 75
In de ban van de stilte 75
Actie in het Sticht 77
Weerdesteyn 79
Oorlog aan de periferie van het Nedersticht 81
Huis Linschoten 83
Wisseling van de wacht in Holland 84
Tussen bisschop en ruwaard 88
De zakelijke relatie met neef Jan en nicht Margaretha van Arkel 91
De bouw van en het kapittel van de Sint-Jan- Baptistkerk te Wijk bij Duurstede 92
Wisseling van de wacht in Utrecht 93
Gijsbrechts laatste actie had nog een staartje 95
Overige kinderen van Gijsbrecht 97
6 Willems wereld 98
De bijl der gerechtigheid 98
Welzijn 99 Kerk 101
De politieke toestand ten tijde van Willem 101
Netwerk 104 Toernooi 105 Gekke Willem 106
7 Willems militaire campagnes 109
Jeugd 109
De Gelderse successieoorlog – de broederstrijd 110
Baesweiler 112
Jan II van Blois 116
Loenersloot 118
De Slag bij Niftrik en de Pruisenreis 120
Coevorden 124
Rhijnestein 126
Schoonvorst (Schönforst) en Willemstein 127
De Friese en de Arkelse oorlog 128
8 Willems vrouw en schoonfamilie 132
Strijdbaar 132
‘Heilige’ familie 133
Moederskant 134
Maria als kind 136
Zakelijk huwelijk 137
Uitruil 139
Vrouwe van Abcoude 139
9 Willems broer 142
Eerste bezittingen en eerste tegenslagen 142
Meer bezittingen en minder tegenslag 145
Vriend van Jan II van Blois 146
Vrijgezel af 148
Schipperen tussen Holland en ’t Sticht 149
De grote uitruil 154
De destructie van kasteel Gaasbeek 155
Vrome daden en de stichting van het kartuizer- klooster Nieuwlicht 166
Sweders dood 169
Sweders schare aan bastaardkinderen 170
10 Willems bezit 173
Lenen 173
Willem als leenman 175
Willem als leenheer 177
Tol 180
11 Willems macht 181
Verhouding tot de bisschop 181
Een man van middelen 183
12 Willems weldaden 186
Het Sint-Bartholomeusgasthuis te Utrecht 186
Regels 188
Het Sint-Ewoutsgasthuis te Wijk bij Duurstede 190
Willems regels voor het Sint-Ewoutsgasthuis 199
De pelgrimstocht van Willem 203
Vader en zoon werden ridder 207
De Jeruzalembroederschap te Utrecht 209
De broederschapskapel gemodelleerd naar de Heilig Grafkapel 211
De stichting van een klooster in Wijk bij Duurstede 213
Dominicanessenklooster ja of nee? 214
Zusters in opstand 215
Schönensteinbach 217
Het kartuizerklooster Nieuwlicht te Utrecht 219
13 Willems kinderen en één nicht
220 Gijsbrecht 220
Jan 222
Maria 223
Johanna 224
De andere Johanna van Abcoude 227
Acht bastaarden plus één 229
Jan van Wijk en Jan van Elingen 231
Jan van Meerten 233
Jan van Driebergen 234
Ida, echtgenote van Hendrik Moliaert 237
Ida, echtgenote van Gerrit van Wamel 237
Floris ‘van Gameren’ 238
Elisabeth, echtgenote van Jan van de Poel 240
Gerrit van Woudenberch 242
14 Willems voogdij 243
Regeling 243
Pubergedrag 244
Leeftijd 246
Afwezige neven 247
15 Willems erfenis en erfgenaam 250
Opkomende moeilijkheden 250
De bisschop pakt jonker Gaasbeek in 251
Kartuizers op de bres voor jonker Gaasbeek 253
Betaalde hulp 256
Tot uitspraak gekomen 258
Hoger beroep eindigt in mislukte coup 260
Het leven gaat verder … voor Jacob 261
Zetten in het politieke schaakspel 262
Familiedrama’s 268
Een nieuw narratief 273
Soest en het verdriet van Jacob 275
Schoonfamilie Schoonvorst 278
Nieuwe vrouw, nieuwe start 282
Utrecht 286
Maîtresse versus echtgenote 289
In de voetsporen van zijn oom en zijn schoonoom 292
Willem en Jacobs mogelijke culturele nalatenschap 296
Bijlagen 299
I Lijst van Utrechtse bisschoppen 299
II Graven en gravinnen van Holland 300
III Graven en gravinnen/hertogen en hertoginnen van Gelre 301
IV Hertogen en hertoginnen van Brabant 302
V Genealogische aantekeningen geslacht Van Zuilen-van Abcoude 303
VI Kwartierstaat Willem van Abcoude (vijf generaties) 304
VII Bloedlijn Willem van Abcoude met Sint Ewout van Provins 305
Noten 306
Verantwoording afbeeldingen 335
Afkortingen 338
Uitgegeven bronnen en literatuur 339
Register van plaatsen en personen 346