De waarheid heeft vier gezichten

Is het nog mogelijk om constructieve en respectvolle publieke debatten te voeren over het klimaat, transgenderatleten of klassenjustitie? Terwijl desinformatie, populisten en internettrollen ons proberen te misleiden, buitelen ook goedbedoelde en redelijke argumenten over elkaar heen in alsmaar chaotischer discussies. Hoe geraken we uit dit kluwen zonder mensen of hun standpunten uit te sluiten?

Dit boek maakt komaf met zowel het ‘post-truth’ gevaar dat we geen waarheden meer erkennen als het relativistische idee dat ieder zijn eigen waarheid heeft. Willen we het publiek debat redden, dan moeten we inzien dat we allemaal waarheidspluralisten zijn.

We maken immers voortdurend gebruik van vier soorten waarheden: feitelijke, ideologische, pragmatische en existentiële waarheid. Het goede nieuws is dat we hierdoor meerdere toegangswegen tot vruchtbare discussies met elkaar delen. Vervelender is dat we er vaak niet in slagen om die toegangswegen van elkaar te onderscheiden, waardoor gesprekken snel stranden of escaleren. En wie die verwarring kan uitbuiten, saboteert met succes het publiek debat.

De waarheid heeft vier gezichten biedt een heldere inleiding in filosofische waarheidsconcepten en toont hun belang voor complexe maatschappelijke discussies. Zo verduidelijkt Simon Truwant de verschillen tussen een populist, internettrol, verspreider van samenzweringstheorieën en haatprediker – waarheidsgeweldenaars die elk een andere aanpak vereisen. Uit dit alles volgt een nieuwe kijk op de zin en onzin van factchecking, kritisch denken en tegenverhalen.

De inzichten die dit boek aanreikt zijn bruikbaar op sociale media en in offline gesprekken, bij maatschappelijke of net heel persoonlijke discussies, en zowel onder vrienden en familie als bij medeburgers waarmee we weinig voeling hebben.