De wereld als verschijning

De fenomenologie is een van de belangrijkste filosofische stromingen van de twintigste eeuw. Ze ontstond in een in een crisis verwikkeld Duitsland, waar de zogenoemde fenomenologen de grondvragen van het menselijk bestaan terugbrachten tot de wereld zoals die direct aan ons verschijnt. Beroemde filosofen als Edmund Husserl, Martin Heidegger, Jean‑Paul Sartre en Maurice Merleau‑Ponty bepaalden hiermee de richting van het denken op het Europese vasteland gedurende de twintigste eeuw. Ook vandaag de dag toont de fenomenologie zich weer bruikbaar in zowel levensbezinning als wetenschap. Steeds weer grijpen hedendaagse denkers terug op de belangrijkste twintigste‑eeuwse fenomenologen.

In De wereld als verschijning belicht Corijn van Mazijk de tijdloze ideeën en vele gedaanten van de fenomenologie. Hij schetst de grotere ambities van de denkers en de historische betekenis van hun gedachten, en werpt een blik op de filosofische ontwikkelingen in de eenentwintigste eeuw. Zo weet hij een complexe maar onmisbare denktraditie voor iedereen toegankelijk te maken.

‘De fenomenoloog moet de alledaagse wereld en alles wat daarbij hoort kunnen loslaten om van voren af aan te beginnen, en zo zichzelf en de wereld opnieuw te leren duiden.’

‘Wanneer je opkijkt uit dit boek zie je van alles om je heen. Misschien zit je in een cafeetje. Om je heen staan tafels met stoelen, mensen drinken koffie, praten met elkaar of zitten te werken. Dit alles wordt door jou nu ervaren; de tafeltjes, de stoeltjes en de mensen zijn allemaal fenomenen voor jou. Je voert een kort gesprek met een vriendin die naast je zit; je ziet haar; je vat haar gezichtsuitdrukkingen zonder erover na te denken; je begrijpt de woorden die ze uitspreekt meteen. Ook deze uitdrukkingen en betekenissen zijn fenomenen. Misschien raak je af en toe verzonken in gedachten of maak je een simpele berekening bij het betalen van je drankje; dit zijn net zo goed allemaal fenomenen. Wanneer je vervolgens over jezelf nadenkt als degene die dit alles ervaart, dan ben je zelf ook een fenomeen geworden. Ook de handelingen – de zogenaamde ‘akten’ – van denken, reflecteren, voelen, waarnemen en inleven zijn fenomenen. De filosofische studie van al zulke fenomenen heet fenomenologie.’

Corijn van Mazijk (1989) is universitair docent wijsbegeerte aan de Rijksuniversiteit Groningen, met als specialisatie de achttiende‑ tot en met de twintigste‑eeuwse filosofie. In het Engels verscheen eerder van zijn hand Perception and Reality in Kant, Husserl, and McDowell (2020). De wereld als verschijning is zijn eerste Nederlandstalige boek.