trefwoord
Vertragen: De Kracht van Bewust Tempo Kiezen
We leven in een cultuur van haast. Sneller, efficiënter, productiever – het zijn de mantras van onze tijd. Toch wijzen steeds meer experts op een verrassende paradox: juist door te vertragen, bereiken we meer. Vertragen is geen zwakte, maar een essentiële vaardigheid voor leiders, veranderaars en iedereen die weloverwogen wil handelen in een complexe wereld.
Vertragen betekent bewust een lagere snelheid kiezen om beter waar te nemen, dieper te reflecteren en uiteindelijk krachtiger te handelen. Het is een tegenwicht tegen de reflex om onder druk te versnellen – een reflex die ons juist vaak in de problemen brengt.
Boek bekijken
SPOTLIGHT: Marie-Louise Dechesne
De Versnellingsmaatschappij: Altijd Druk, Nooit Tijd
Overal zijn klokken, maar nergens is tijd. Deze paradox kenmerkt onze moderne samenleving. We hebben wasmachines, computers en AI die ons werk verlichten, maar voelen ons droger dan ooit. De Duitse socioloog Hartmut Rosa spreekt van een 'versnellingsmaatschappij' waarin we ons leven volproppen met belevenissen die niet beklijven.
Het probleem is niet alleen dat we meer werk hebben, maar vooral dat we pseudo-productief zijn geworden: druk doen om indruk te maken, zonder betekenisvolle resultaten te leveren. Liefst 1,3 miljoen Nederlanders kampten in 2021 met burn-outklachten. Tijd dus voor een andere aanpak.
Boek bekijken
Van Kloktijd naar Ware Tijd
De oude Grieken maakten onderscheid tussen twee soorten tijd: Chronos, de lineaire, meetbare kloktijd, en Kairos, het juiste moment waarop drijfveren en handelingen samenvallen. In coaching en leiderschap is dit onderscheid cruciaal. Marie-Louise Dechesne en haar collega Robert de Muralt laten in Organisatiekunst zien hoe leiders kunnen leren bewegen tussen deze twee tijdsdimensies.
Ware tijd is subjectief – het is de tijd die we van binnenuit beleven. In een coachend of reflectief gesprek wil je juist die ware tijd benaderen: een ruimte creëren waarin mensen de diepte in kunnen gaan, buiten de druk van de klok om.
Door te vertragen krijg je de ruimte om echt waar te nemen wat er speelt. Pas dan kun je weloverwogen handelen in plaats van automatisch te reageren op basis van oude patronen. Uit: Organisatiekunst
Boek bekijken
Vertragen in Veranderprocessen
Veranderingsprocessen lopen vaak vast omdat we met ons hoofd al in de toekomst zitten, terwijl ons gedrag nog in het verleden zit. We zijn geneigd door te pakken en snelheid te maken, waardoor we onbewust oude routines blijven herhalen. Shirine Moerkerken laat in Hoe ik verander zien dat juist vertragen nodig is om goed te kunnen zien wat we eigenlijk doen.
Bij adaptieve veranderingen – die complexer zijn dan technische aanpassingen – is reflectie onmisbaar. Je moet durven experimenteren, fouten accepteren en tijd nemen om te leren. Kleine gewoontes, consistent toegepast, blijken effectiever dan grote sprongen voorwaarts.
Boek bekijken
Hoe ik verander Begin klein met nieuwe gewoontes: koppel nieuw gedrag aan vaste triggers, maak het zo eenvoudig dat je het ook doet als je geen zin hebt, en beloon jezelf meteen. Zo verander je stap voor stap.
De Kunst van het Wachten: Timing als Vaardigheid
Timing is de kunst om op tijd te zijn – niet te vroeg en niet te laat. Net als in muziek, waar musici zich onderscheiden door hoe ze timen, geldt dit ook voor coachen, vergaderen en leidinggeven. Alledaagse timing is een subtiele vorm van afstemming op de ander en de situatie.
Een belangrijke valkuil is te hard werken om precies het juiste moment te creëren. Dan zit je er teveel bovenop of onderbreek je iemand te vroeg. Rianca Evers benadrukt in AuthentIK het belang van meer aanwezig zijn in het moment, in plaats van voortdurend 'aan' te staan.
Boek bekijken
Praktisch Vertragen: Van Inzicht naar Gedrag
Hoe pas je vertragen concreet toe? Begin met bewust rustmomenten inbouwen in je dag. Neem micropauzes tussen taken. Wandel in de natuur zonder haast of doel – wat de Japanners shinrin yoku of 'bosbaden' noemen. Train jezelf om vertraging te verdragen: dat ongemakkelijke gevoel dat ontstaat als je stopt met doorrennen.
Vraag jezelf regelmatig af: moet dit nu? Leg bij dat ene woord steeds de nadruk op een ander deel: Móét ik dit? Moet ík dit? Moet ik dít? Moet ik dit nú? Moet ik dit nu dóén? Vaak ontdek je dat het antwoord 'nee' is, en creëer je zo ruimte voor wat echt belangrijk is.
Conclusie: De Moed om te Vertragen
Vertragen vraagt moed. Het gaat tegen de dominante cultuur in, waarin snelheid en zichtbare drukte als statussymbolen gelden. Toch wijzen alle experts in dit vakgebied op hetzelfde: wie blijft versnellen, verliest uiteindelijk balans, overzicht en effectiviteit.
De paradox is dat vertragen je juist productiever maakt. Door tijd te nemen voor reflectie, voor diep werk, voor het ontwikkelen van nieuwe vaardigheden, bereik je betere resultaten. Betekenisvolle resultaten, waar je trots op kunt zijn. Zoals de Romeinse keizer Augustus zijn generaals voorhield: festina lente – haast je langzaam. Trek met tempo het slagveld op, maar doe het met innerlijke rust en bezonnenheid.
Of je nu leider bent, coach, veranderaar of gewoon iemand die zoekt naar meer balans: het vermogen om bewust te vertragen is een van de meest waardevolle vaardigheden die je kunt ontwikkelen. Begin vandaag. Begin klein. En gun jezelf de tijd.
