Parlementaire enquête: het zwaarste wapen van de volksvertegenwoordiging

Een parlementaire enquête is het krachtigste instrument dat de Tweede en Eerste Kamer hebben om de regering te controleren. Het is een grondwettelijk verankerd onderzoeksrecht waarmee het parlement misstanden kan onderzoeken, getuigen onder ede kan horen en ministers en ambtenaren ter verantwoording kan roepen. Van de RSV-affaire tot de toeslagenaffaire: wanneer het vertrouwen in de overheid op het spel staat, grijpt de Kamer naar dit zwaarste middel.

Hansko Broeksteeg Jacques Sluysmans

De parlementaire enquête kritisch beschouwd

Dit fundamentele werk biedt een complete juridische analyse van het parlementaire enquêterecht in Nederland. Van grondwettelijke procedures tot praktische toepassing: alle aspecten komen aan bod.
Boek bekijken

44,50

Verwachte levertijd ongeveer 3 werkdagen

Juridisch kader en bevoegdheden

Het parlementaire enquêterecht is verankerd in artikel 70 van de Grondwet. Dit artikel geeft beide Kamers de bevoegdheid om onderzoek te doen naar het regeringsbeleid en de uitvoering daarvan. Een enquêtecommissie beschikt over bijzondere bevoegdheden: zij kan getuigen dagvaarden en onder ede horen, documenten vorderen en zelfs huiszoeking verrichten. Deze vergaande bevoegdheden maken een parlementaire enquête tot een zwaarder instrument dan een regulier parlementair onderzoek. Getuigen die weigeren te verschijnen of vals verklaren, kunnen strafrechtelijk worden vervolgd.

Ronald Kroeze

De herontdekking van de parlementaire enquête

Dit boek beschrijft hoe de parlementaire enquête na decennia van sluimering werd herontdekt als effectief controlemiddel. De RSV-enquête uit 1983/84 markeerde een historisch keerpunt in het parlementaire toezicht.
Boek bekijken

17,50

Verwachte levertijd ongeveer 3 werkdagen

Spotlight: Ronald Kroeze

Als hoogleraar Parlementaire Geschiedenis en directeur van het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis aan de Radboud Universiteit is Kroeze dé autoriteit op het gebied van de parlementaire enquête. Zijn onderzoek werpt nieuw licht op de ontwikkeling van dit controlemiddel.

Van vergeten instrument tot politiek wapen

Decennialang was de parlementaire enquête een vergeten instrument. Tussen 1886 en 1983 vond er slechts één parlementaire enquête plaats. De politieke cultuur in Nederland was er een van samenwerking en overleg, niet van confrontatie en controle. Dat veranderde in de jaren tachtig. De RSV-affaire, waarbij een scheepsbouwbedrijf failliet ging met enorme overheidsschulden, dwong het parlement tot actie. De enquêtecommissie legde bloot hoe ministers cruciale informatie hadden achtergehouden. Sindsdien is de parlementaire enquête een vaste waarde in het Nederlandse staatsrecht geworden.

Frans Becker Tamara Becker

Op verzoek van Hare Majesteit

Dit werk onderzoekt de Parlementaire Enquêtecommissie die het Nederlandse oorlogsbeleid tijdens WO II onderzocht (1947-1956). Het biedt uniek inzicht in de betrouwbaarheid van parlementaire enquêtes als historische bron.
Boek bekijken

33,95

Verwachte levertijd ongeveer 3 werkdagen

Praktijkgids voor leidinggevenden bij signalen van een (integriteits)kwestie

Oene Bouman

Deze praktijkgids belicht verschillende onderzoeksprocedures binnen organisaties, van klachtbehandeling tot disciplinair onderzoek. De systematiek sluit aan bij de werkwijze van parlementaire enquêtecommissies die ook getuigen horen en bewijs verzamelen.

Artikel lezen

Spraakmakende enquêtes

Sommige parlementaire enquêtes hebben de Nederlandse samenleving diepgaand beïnvloed. De enquête-Van Traa (1996) naar opsporingsmethoden leidde tot nieuwe wetgeving over het gebruik van infiltranten en taps. De Srebrenica-enquête (2002) resulteerde in de val van het kabinet-Kok II. De bouwfraude-enquête (2002) toonde aan hoe grootschalige kartelvorming decennialang de bouwsector beheerste. En de enquête naar de gaswinning in Groningen (2023) maakte pijnlijk duidelijk hoe burgers jarenlang niet serieus werden genomen door de overheid.

Gerard Bakker

Post-Van Traa

De enquête-Van Traa heeft de Nederlandse opsporingspraktijk fundamenteel veranderd. Dit boek analyseert de impact van deze invloedrijke parlementaire enquête op de relatie tussen politie, justitie en criminaliteit.
Boek bekijken

83,95

Verwachte levertijd ongeveer 3 werkdagen

Het parlementaire enquêterecht is het ultieme middel waarmee het parlement zijn controlerende taak kan uitoefenen. Het gaat om een bevoegdheid die met grote terughoudendheid moet worden gebruikt, maar die onmisbaar is voor het functioneren van onze parlementaire democratie. Uit: De parlementaire enquête kritisch beschouwd

Hans Vijlbrief

De Groningers hadden altijd gelijk

Staatssecretaris Hans Vijlbrief beschrijft zijn ervaringen met de parlementaire enquête naar de gaswinning in Groningen. Een inkijkje in het politieke proces vanuit de positie van degene die ter verantwoording wordt geroepen.
Boek bekijken

20,99

Verwachte levertijd ongeveer 3 werkdagen

De menselijke kant van een enquête

Een parlementaire enquête heeft ingrijpende gevolgen voor betrokkenen. Verhoren zijn openbaar en worden live uitgezonden. Ambtenaren, bestuurders en politici moeten onder ede verklaren, wetende dat hun woorden hun carrière kunnen maken of breken. De spanning is enorm: één ongelukkige formulering kan leiden tot een media-storm. Voor getuigen is het een emotionele beproeving. Ze worden geconfronteerd met hun beslissingen uit het verleden, vaak zonder de context die destijds meespeelde te kunnen schetsen. De verhoren leggen niet alleen feiten bloot, maar ook menselijke tekortkomingen, politieke afwegingen en de grenzen van de bureaucratie.

Merel van Vroonhoven

De stap

Merel van Vroonhoven beschrijft persoonlijk en indringend haar verhoor bij de parlementaire enquête over de Fyra. Een uniek inkijkje in de emotionele impact van een enquête op de betrokkenen, inclusief voorbereiding en nasleep.
Boek bekijken

24,99

Verwachte levertijd ongeveer 3 werkdagen

De herontdekking van de parlementaire enquête De herontdekking van de parlementaire enquête in de jaren tachtig leerde het Nederlandse parlement dat effectief toezicht meer vraagt dan vertrouwen alleen. Kritische controle is essentieel voor een gezonde democratie, ook als dat leidt tot confrontatie met de regering.

De Black Box Democratie - Een prestatie van formaat

Dave van Ooijen

Dit artikel over de 'Black Box Democratie' analyseert hoe transparantie en controle in het politieke systeem kunnen worden verbeterd. De parlementaire enquête is bij uitstek het instrument om de 'black box' van regeringsbeleid open te breken.

Artikel lezen

De toekomst van parlementair onderzoek

De parlementaire enquête staat onder druk. Enerzijds wordt het instrument vaker ingezet, wat het risico met zich meebrengt van 'enquête-inflatie'. Niet elk overheidshandelen dat fout gaat, rechtvaardigt het zwaarste controlemiddel. Anderzijds blijkt dat ambtenaren en bewindspersonen steeds handigere manieren vinden om zich achter procedures en ambtelijke taal te verschuilen. De vraag is of de parlementaire enquête voldoende is toegerust voor moderne uitdagingen zoals complexe IT-projecten en internationale samenwerkingen. Sommigen pleiten voor vernieuwing: kortere onderzoeken, meer onafhankelijke expertise, en betere begeleiding van getuigen. Anderen benadrukken dat juist de traditie en de plechtigheid van een parlementaire enquête haar kracht vormen.

Wat wel duidelijk is: zolang de spanning tussen burger en overheid bestaat, zolang er vragen zijn over machtsmisbruik en falend beleid, blijft de parlementaire enquête het belangrijkste instrument om de regering te controleren en verantwoording af te dwingen. Het is het ultieme middel waarmee het parlement namens de burger kan zeggen: dit gaan we tot op de bodem uitzoeken.