Europese waarden: de fundamenten van onze samenleving

Europese waarden vormen het fundament waarop de Europese Unie is gebouwd. Mensenrechten, democratie, rechtsstaat, vrijheid en gelijkheid – deze principes zijn verankerd in artikel 2 van het EU-Verdrag en bepalen hoe we samenleven. Maar wat betekenen deze waarden in de praktijk? En hoe verhouden ideaal en werkelijkheid zich tot elkaar?

In een tijd waarin populisme oprukt, nationalisme opleeft en autocratische leiders terrein winnen, is het belangrijker dan ooit om stil te staan bij wat ons bindt. Deze pagina biedt een verkenning van boeken en artikelen die inzicht geven in de spanning tussen de belofte van Europese waarden en de realiteit van vandaag.

Spotlight: Lise Witteman

Als 'onze vrouw in Brussel' volgt juriste Lise Witteman politieke lobby's en netwerken in de Europese hoofdstad. Zij onderzoekt kritisch hoe Europese waarden in de praktijk worden vertaald en waar ze onder druk staan.

Lise Witteman

Wie let er op Brussel?

Witteman laat zien hoe de spanning tussen geformuleerde Europese waarden en de praktijk van Europees beleid soms leidt tot situaties waarin deze waarden worden opgeofferd voor politieke of economische belangen.
Boek bekijken

17,50

Verwachte levertijd ongeveer 4 werkdagen

Tussen ideaal en werkelijkheid

De kloof tussen wat Europa belooft en wat het waarmaakt, is een terugkerend thema in het debat over Europese waarden. Waar de EU mensenrechten en solidariteit centraal stelt, botst dat regelmatig met het nationale beleid van lidstaten. Denk aan de manier waarop wordt omgegaan met migratie, of aan de dreigende afbraak van de rechtsstaat in landen als Polen en Hongarije.

Henk van Houtum Leo Lucassen

Voorbij Fort Europa

Van Houtum en Lucassen stellen dat het huidige Europese migratiebeleid in strijd is met kernwaarden als humaniteit, gelijkheid en solidariteit. Een pijnlijke paradox voor een Unie die deze waarden hoog zou moeten houden.
Boek bekijken

20,99

Verwachte levertijd ongeveer 4 werkdagen

De strijd om de democratie - 'Uitmuntend en diepgravend'

Dave van Ooijen

Dit artikel belicht de procedures die de Europese Commissie startte tegen Polen en Hongarije vanwege systematische schendingen van Europese waarden, en de vraag hoe de EU hierop kan en moet reageren.

Artikel lezen

De rechtsstaat onder druk

Een van de meest fundamentele Europese waarden is de rechtsstaat: het principe dat iedereen, ook de overheid, gebonden is aan de wet. Maar juist op dit punt zien we dat lidstaten soms een andere koers varen. De vraag is dan: welke instrumenten heeft de EU om haar eigen waarden te verdedigen?

Petra Bárd

Rule of Law

Petra Bárd onderzoekt hoe Europese waarden kunnen worden verdedigd wanneer lidstaten zich hiervan afwenden. Zij analyseert de juridische instrumenten die de EU ter beschikking staan om democratie en rechtsstaat te beschermen.
Boek bekijken

30,95

Verwachte levertijd ongeveer 4 werkdagen

Rule of Law De EU kan alleen geloofwaardig optreden tegen schendingen van de rechtsstaat als alle lidstaten zich realiseren dat het ondermijnen van democratie in één land de gehele Unie bedreigt.

Tegen de stroom

Peter van den Boom

Ernst Hirsch Ballin waarschuwt dat waakzaamheid noodzakelijk is voor stromingen die bang maken voor diversiteit. Vier voorbeeldfiguren tonen hoe belangrijk het is vast te houden aan humaniteit en een betere wereld.

Artikel lezen

Mondiale context: Europa in de wereld

Europese waarden zijn niet alleen relevant binnen de grenzen van de EU. Ze vormen ook een kompas voor hoe Europa zich verhoudt tot de rest van de wereld. Maar wat als andere werelddelen andere waarden vooropstellen? Hoe universeel zijn onze principes eigenlijk?

Stevo Akkerman Christoph Schmidt

Kop op, Europa

In dit boek reflecteren diverse geïnterviewden op de betekenis en universaliteit van Europese waarden in een mondiale context. Zijn democratie, mensenrechten en rechtsstaat werkelijk universeel toepasbaar?
Boek bekijken

27,95

Verwachte levertijd ongeveer 4 werkdagen

Martha Nussbaum

Peter van den Boom

Martha Nussbaum benadrukt het belang van 'capabilities' – het vermogen om jezelf te zien als lid van een heterogene samenleving en mededogen te ontwikkelen. Essentiële vaardigheden voor het koesteren van democratische waarden.

Artikel lezen

Identiteit en verbondenheid

Wat bindt Europeanen eigenlijk? Is er zoiets als een gedeelde Europese identiteit, of blijven we primair Nederlanders, Polen of Spanjaarden? En welke rol spelen gemeenschappelijke waarden bij het vormen van die identiteit?

Thomas Huttinga

Waarom we Europeaan zijn

Thomas Huttinga onderzoekt de gedeelde waarden die ten grondslag liggen aan een Europese identiteit. Wat maakt dat we ons Europeaan voelen, en waarom is dat belangrijk?
Boek bekijken

17,99

Verwachte levertijd ongeveer 4 werkdagen

Europese waarden zijn niet alleen abstracte principes in verdragen, maar levende overtuigingen die richting geven aan hoe we met elkaar willen samenleven. Uit: Waarom we Europeaan zijn

Beter wordt het niet // ‘Vol vergeten verhalen, tegelijk razend actueel’

Sjors van Leeuwen

Caroline de Gruyter toont door de vergelijking met het Habsburgse Rijk dat Europa eeuwenlang succesvol verschillende volkeren, talen en culturen bijeen heeft gehouden – en wat we daarvan kunnen leren voor vandaag.

Artikel lezen

De toekomst van Europese waarden

Europese waarden zijn geen statisch gegeven. Ze zijn voortdurend in ontwikkeling en worden telkens opnieuw bevochten. In een wereld die steeds meer wordt gekenmerkt door polarisatie, nationalisme en autoritaire tendensen, is de vraag niet óf deze waarden relevant blijven, maar hoe we ze levend houden.

Dat vraagt om waakzaamheid, om dialoog, en om de moed om op te komen voor wat we belangrijk vinden. De boeken en artikelen op deze pagina bieden inspiratie en handvatten om dat gesprek aan te gaan – over wie we zijn, wat ons bindt, en waar we voor willen staan.

Lise Witteman

Who's Watching Brussels?

De Engelstalige uitgave van Witteman's onderzoek maakt haar kritische analyse ook toegankelijk voor een internationaal publiek dat zich bezighoudt met de vraag hoe Europa haar waarden in de praktijk brengt.
Boek bekijken

17,50

Verwachte levertijd ongeveer 4 werkdagen

Een blijvende uitdaging

Europese waarden vragen om voortdurende aandacht. Ze zijn geen gegeven dat we kunnen afvinken, maar een opdracht die iedere generatie opnieuw moet waarmaken. Dat begint met begrip van wat deze waarden betekenen, bewustwording van waar ze onder druk staan, en de bereidheid om ervoor op te komen – in Brussel, maar ook in ons dagelijks leven.