Het ‘boekspel’ Het verhaal van de held. Coachen via inzicht naar actie is bedoeld voor iedereen die in zo’n situatie bereid is de handschoen op te nemen en samen met de verteller het verhaal op een zinvolle manier te voltooien. Coaches, begeleiders en mentoren, maar ook leidinggevenden; iedereen, kortom, die op een professionele manier ontwikkelgesprekken met mensen voert.
Het verhaal van de held is een boekspel en dat is een categorie die nog niet bestond. Coaches hadden boeken tot hun beschikking en spellen (en natuurlijk nog heel veel meer), maar een combinatie van beide genres was nieuw; tot voor kort, wel te verstaan. Het boekspel in kwestie, dat ontwikkeld is door Sheila van de Sande en Vincent van Reusel, bestaat uit een boekje waarin een coachingsmethode beschreven wordt die gebaseerd is op de narratieve psychologie en een veertigtal kaarten met archetypen en andere symbolen. Het centrale thema in de narratieve psychologie is ‘de mens als verhaal’. De achterliggende gedachte is dat een mens in de vorm van verhalen verwoordt wie hij is en wat hij belangrijk vindt. Door de gebeurtenissen die achter hem liggen en de toekomst die voor hem ligt – dat wil zeggen: de gedroomde versie daarvan – tot een samenhangend verhaal te ordenen, vormt hij langzaam maar zeker zijn persoonlijke identiteit met een ‘zelfverhaal’. Dat zelfverhaal heeft een belangrijke functie om alles dat tegenzit in het leven, een plaats te geven.
Het heldenverhaal is een bijzonder soort verhaal. De kern ervan ligt in de psychologische ontwikkeling die de hoofdpersoon doormaakt tijdens een avontuur of reis; een odyssee, om maar eens een bekend voorbeeld te noemen. In de loop van zo’n verhaal ondergaat de held een ware metamorfose. En daarom gaat het ook in de methode van Reusel en Van de Sande: de verteller wordt door de narratieve methode in de hoofdrol ‘geholpen’ en zo uitgenodigd de held van zijn eigen verhaal te zijn.
De methode bestaat uit de volgende vier stappen:
1. Het verhaal en de vraag: op verzoek van de coach vertelt de verteller het bestaande verhaal;
2. Het verborgen tafereel: de verteller wordt uitgenodigd de betekenis van de gebeurtenissen in het verhaal te doorgronden;
3. Ontmoeting met helpers: de verteller maakt een positieve constructie voor de toekomst;
4. De weg en de actie: de adviezen van de helpers worden in praktische oplossingen omgezet.
De kaarten spelen met name in de stappen twee en drie een rol. Op iedere kaart staat een symbool plus korte toelichting. De symbolen zijn afkomstig uit het gedachtegoed van Carl Gustav Jung en uit de narratieve psychologie. Ze vertegenwoordigen het associatieve element in de methode en zijn bedoeld om de verteller als het ware uit het hier en nu weg te lokken en zo ruimte te creëren om met zijn levensverhaal nieuwe wegen in te slaan. Want daar gaat het immers om in coachingsgesprekken: blokkades opsporen en uit de weg ruimen en vervolgens full speed ahead.
Het verhaal van de held biedt coaches een methode die inderdaad, zoals de tekst achterop het doosje beweert, gebruiksvriendelijk oogt. Het helpt als je iets weet van het gedachtegoed van Jung, maar veel meer dan Reusel en Van de Sande daarover in hun boekje vertellen, hoeft dat niet te zijn. Je moet goed kunnen luisteren en patronen ontdekken in het verhaal dat ‘de held’ je vertelt; maar dat moet je bij iedere methode. Bovendien geven de auteurs daarvoor achterin hun boekje nog een vijftal nuttige tips. The proof of the pudding is dus ook hier in the eating. En dat lijkt me zeker het proberen waard.
Over Bert Peene
Bert Peene werkte jarenlang als kerndocent bij IMAGO Groep, Via Vinci Academy en C-Lion, opleiders voor het onderwijs. Daarnaast voerde hij als zelfstandige opdrachten op het gebied van organisatieontwikkeling uit in profit en non-proft. Tegenwoordig werkt hij als free lance docent en schrijft hij voor diverse bladen over managementliteratuur.
