Open is een klein boek over een, wat mij betreft, groot en wezenlijk thema: hoe blijf je ontvankelijk en in verbinding (met jezelf én met de ander) in een tijd die met name gericht is op snelheid, standpunten en stelligheid?
vaardigheid
De beide auteurs hebben ieder hun eigen inbreng, vanuit een verschillende invalshoek en achtergrond: de een geworteld in de filosofie, de ander in de psychologie. Samen onderzoeken ze wat openheid vandaag de dag betekent en hoe je in onrustige tijden betrokken kunt blijven zonder jezelf te verliezen.
Ze laten subtiel zien dat openheid, naast een karaktereigenschap, ook een vaardigheid kan zijn: iets wat je kunt oefenen en ontwikkelen, ook in tijden waarin dat minder vanzelfsprekend is. Daarbij speelt taal een centrale rol.
herkenbare situaties
Het boek bevat korte verhalen over mensen in herkenbare situaties uit het dagelijks leven. Over hoe wat je doet tussen twee banen in soms iets anders blijkt te zijn dan wat je je had voorgenomen. Over de negatieve effecten van roddel — en hoe roddelen tegelijkertijd een min of meer nuttige uitlaatklep kan zijn in een onveilige cultuur. Ik dacht zowat bij ieder verhaal: dit had ik zelf kunnen zijn. De voorbeelden nodigen uit om verder te kijken dan zichtbaar gedrag, op zoek te gaan naar wat eronder ligt: intenties, behoeften, onzekerheid. Om niet te oordelen, maar te onderzoeken — en je daarbij te laten verrassen.
woorden
Tussen de verhalen door lees je woorden die het thema van het boek in zich dragen. Woorden die velen misschien niet vaak meer gebruiken of die langzaam naar de achtergrond zijn geraakt door persoonlijke omstandigheden.
Woorden kunnen ruimte geven of juist afsluiten, spanning kalmeren of juist vergroten. De auteurs onderscheiden onder andere bezinnende, verzorgende, waarderende en ontspannende woorden, en laten zien hoe die in alledaagse situaties het verschil kunnen maken.
Ik moest ook denken aan het inzicht van sociaal-constructivist Kenneth Gergen: dat betekenis niet in afzondering ontstaat, maar in interactie. Precies dat maakt Open zo actueel — het laat zien hoe taal niet alleen beschrijft, maar relaties vormt.
herkenbaar spanningsveld
Voor managers en leidinggevenden haakt dit essayboek aan op een, wat mij betreft, herkenbaar spanningsveld. In veel organisaties overheerst de taal van actie, inhoud en controle. Dat werkt efficiënt, maar niet altijd verbindend. Dit boek laat zien dat woorden ook iets anders kunnen doen: nieuwsgierigheid wekken, rust brengen, ruimte maken voor het niet-weten. Dat vraagt om vertraging, juist in een omgeving waarin haast vaak vanzelfsprekend is.
Wie het boek met grote snelheid leest, mist, lijkt me, juist de essentie ervan: dat vertragen en reflecteren essentieel zijn in een wereld die voortdurend aanzet tot actie en productie.
Open. Zachte woorden voor een harde tijd is geen handleiding, maar eerder een uitnodiging om stil te staan bij wat je zegt en hoe je luistert. Een beknopt boek dat helpt om het menselijke gesprek weer wat meer ruimte te geven — in het werk, en zeker ook daarbuiten.
Over Danny Mullenders
Danny Mullenders is assessment- en ontwikkelpsycholoog, coach, auteur en spreker. Hij schreef de # 1 bestsellers Daarom doen ze dat en Laat je niet kiezen. 27 januari 2025 kwam zijn derde boek uit, De kunst van niet kiezen.