Wildschut en Van Vugt presenteren met De natuurlijke organisatie een overtuigend alternatief voor het klassieke, hiërarchische organisatiemodel. Het boek is helder gestructureerd in negen hoofdstukken, die samen een reis vormen van de fundamenten van menselijk gedrag tot aan leiderschap voor de toekomst. Wat direct opvalt, is de interessante combinatie van evolutionaire psychologie en organisatie-inrichting. De auteurs stellen dat de meeste organisaties een evolutionaire mismatch vormen: waar mensen van nature functioneren in kleine, stabiele groepen met veel autonomie, werken we nu vaak in grote, hiërarchische structuren. Dit leidt tot problemen als stress, motivatieverlies en een gebrek aan betrokkenheid.
natuurlijke omgeving
De natuurlijke organisatie start met een analyse van de natuurlijke omgeving van de mens: kleine, egalitaire groepen waarin samenwerking, rechtvaardigheid en autonomie centraal staan. In deze groepen is leiderschap niet vast, maar situationeel en gebaseerd op meerwaarde voor de groep. De auteurs contrasteren dit met het dominante ‘systeem A’ in organisaties: een top-down, controlerend model dat uitgaat van voorspelbaarheid en maakbaarheid. Ze laten zien dat dit model steeds minder goed werkt in een complexe, snel veranderende wereld.
systeem B
Als alternatief introduceren ze ‘systeem B’: een decentrale, netwerkgeoriënteerde organisatievorm waarin kleine, autonome teams samenwerken aan gezamenlijke doelen. Systeem B is gebaseerd op tien ecologische specificaties, zoals beperkte groepsgrootte, stabiele teams, gedeelde identiteit, interdependentie, egalitaire verhoudingen en gedistribueerd leiderschap. Deze specificaties zijn volgens de auteurs essentieel om de menselijke natuur recht te doen en samenwerking, innovatie en welzijn te bevorderen.
praktische handvatten
De natuurlijke organisatie biedt praktische handvatten voor het bouwen van meer natuurlijke organisaties. Zo benadrukken de auteurs het belang van autonomie-ondersteunend leiderschap, rechtvaardigheid, sociale connectie en het ontwikkelen van gezamenlijke normen en waarden. Ze geven concrete stappen voor het organiseren en sturen van teams en besteden aandacht aan mechanismen voor besluitvorming en conflictresolutie. Ook wordt uitgebreid stilgestaan bij de evolutie van organisaties, de rol van cultuur en de noodzaak van betrouwbare instituties.
zelfregulatie
Een belangrijk inzicht is dat succes en falen in organisaties vooral worden bepaald door de inrichting van de omgeving en de mate van zelfregulatie van individuen. De auteurs onderbouwen dit met onderzoek naar de relatie tussen evolutionaire mismatch en welzijn, motivatie en prestaties van medewerkers. Ze laten zien dat teams en organisaties die aansluiten bij de menselijke natuur – door bijvoorbeeld autonomie, rechtvaardigheid en sociale connectie te faciliteren – beter presteren en meer innovatie en betrokkenheid genereren.
waardevol kader
Hoewel De natuurlijke organisatie overtuigend uitlegt waarom veel organisaties niet aansluiten bij onze menselijke natuur, roept de evolutionair-psychologische benadering ook vragen op. De auteurs baseren zich op theorieën over onze voorouders en de natuurlijke omgeving van de mens, maar erkennen dat het lastig is om deze empirisch te bewijzen. Toch bieden de tien ecologische specificaties een waardevol kader om kritisch te kijken naar de inrichting van organisaties en teams.
De natuurlijke organisatie is een aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in de menselijke kant van organiseren. Het boek biedt niet alleen een scherpe analyse van de tekortkomingen van het klassieke organisatiemodel, maar ook een inspirerend alternatief dat aansluit bij wie we als mens zijn. Het heeft mij in ieder geval genoeg stof tot nadenken gegeven om te onderzoeken hoe ik de inzichten kan toepassen in mijn eigen werkomgeving.
Over Marije Teerling
Marije Teerling is Leading Professional Experience Management en principal consultant bij Haskoning. Ze heeft ruim 20 jaar ervaring in het creëren van sterke klantrelaties, het stimuleren van innovatie en het realiseren van klantgedreven digitale transformaties.