Familiezaken - ‘Fijnzinnig, menselijk en rijk boek’

Er zijn boeken die iets uitleggen, en boeken die je iets laten doorleven, voelen. Familiezaken van Veerle Wullaert behoort met name tot die tweede categorie – overigens zonder de theoretische onderbouwing te vergeten. Volgens Wullaert gaat het in familiebedrijven zeker niet alleen om de cijfers, governance of opvolgingsstructuren, maar vooral om wat er onder die feitelijke lagen leeft: de emotionele logica van families en familieleden die met elkaar ondernemen.

onderlinge dynamiek

Wullaert is familietherapeut en adviseur voor familiebedrijven. Ze laat in dit toegankelijke boek overtuigend zien dat de grootste uitdagingen binnen zulke ondernemingen zelden zakelijk van aard zijn. Waar de onderlinge dynamiek verstoord is, verliest zelfs het beste advies zijn kracht. En waar emoties worden herkend en besproken, kan het familiebedrijf niet alleen overleven, maar ook bloeien.

praktijkverhalen

Aan de hand van tien praktijkverhalen maakt ze invoelbaar hoe loyaliteit, zorg en controle in families vaak door elkaar lopen. Zo beschrijft ze een vader die de opvolging van zijn zoon zorgvuldig wil voorbereiden, maar hem vooral uitvoerende taken geeft. De intentie is goed, het effect verlammend. Zulke voorbeelden tonen hoe liefde en angst, nabijheid en macht voortdurend in elkaar grijpen. Wullaerts rol daarin: vertrouwen creëren door goede vragen te stellen, patronen te herkennen en deze constructief, zonder oordeel, terug te leggen. Bij voorkeur wil ze dat de familieleden de patronen zelf onderkennen – dat levert meer eigen regie op.

participerend observator

Wat dit boek bijzonder maakt, is Wullaerts toon en gevoel voor nuance. Ze schrijft niet als buitenstaander, maar als deelnemer – of, zoals ze zelf zegt, participerend observator. Ze stelt zich kwetsbaar op, laat haar eigen invloed zien en benoemt ook waar ze zelf vastliep. In een van de casussen stelt ze voor om, wanneer het tussen twee familieleden niet meer lukt, een extra begeleider in te schakelen. Dat moment van zelfreflectie typeert haar houding: niet de behoefte om te overtuigen, maar om het proces en de mensen te dienen.

evenwichtig en zorgvuldig

Haar schrijfstijl is evenwichtig en zorgvuldig. Weinig ego, geen effectbejag (eerdere boeken die ik over dit thema las, gaven me dikwijls het gevoel van een veredelde reclamefolder, ter faveure van de auteur die z’n diensten via het boek aan de man of vrouw wilde brengen). Ze schrijft zoals ze – naar ik vermoed – werkt: met aandacht, bescheidenheid en respect voor wat er is. De theoretische verwijzingen – denk aan Kenneth Gergen (sociaal-constructivisme) en Otto Scharmer (de niveaus van luisteren uit Theorie U) – zijn niet ter versiering, maar verhelderen haar manier van kijken en maken het fundament sterker. Ze laten zien dat betekenis in families niet wordt gevonden in argumenten, maar in relatie.

Sterk vind ik ook hoe ze in de praktijkverhalen voortdurend van perspectief wisselt (de filosoof Lammert Kamphuis zou spreken van perspectivistische lenigheid). Ze zoekt niet naar één waarheid, maar onderzoekt hoe de werkelijkheid verschuift als je kijkt door de ogen van een ander. Daarmee overstijgt ze het klassieke onderscheid tussen rationeel en emotioneel. Ze verbindt hoofd en hart, analyse en intuïtie, systeem en persoon.

Patronen

Familiezaken laat zich niet vangen in een ‘how to’-stappenplan; dit boek biedt daarom geen oplossingen, maar ruimte en inzicht in hoe het eraan toe kan gaan in familiebedrijven. Ruimte om te begrijpen waarom patronen terugkeren, waarom families soms in herhaling vallen en wat er nodig is om daaruit te komen. Wullaert schrijft op basis van ervaring, zonder dat er bij haar een behoefte door lijkt te sijpelen om indruk te maken op de lezer. Ze deelt kennis op een toon die eerder uitnodigt dan verklaart.

relationele intelligentie

In een veld waarin vaak economen en juristen het woord voeren, brengt zij een ander perspectief: ik zou het relationele intelligentie willen noemen. Ze laat zien dat continuïteit in familiebedrijven niet alleen vraagt om structuur, afspraken en resultaatgerichtheid, maar vooral om aandacht voor elkaar.

Familiezaken is een fijnzinnig, menselijk en rijk boek. Wie ooit heeft gewerkt in of met een familiebedrijf, zal veel herkennen. Maar ook wie dat niet heeft, leest tussen de regels door iets universelers: dat betekenis ontstaat in interactie. Samenwerking ontstaat wanneer we elkaar kunnen en willen zien voor wie we zijn.