Appreciative Inquiry, oftewel waarderend onderzoek, is een verandermethodiek die uitgaat van een positief mensbeeld. Het vertrekpunt is dat iedere organisatie of individu over de kwaliteiten en ervaringen beschikt om zichzelf te verbeteren of een gewenst droombeeld te realiseren. Daarmee neemt het stelling tegenover traditionele veranderingsmodellen die vaak draaien om het oplossen van een probleemsituatie of een conflict. In afwijking van veel traditionele probleemgestuurde verandermodellen, ligt in Appreciative Inquiry de nadruk op ervaringen in het heden en verleden waarin een organisatie of medewerkers succesvol zijn. Daardoor ontstaat een positief zelfbeeld en kunnen ze grotere uitdagingen aan. Het was eind jaren tachtig David Cooperrider die de basis heeft gelegd voor de Appreciative Inquiry. Sindsdien is er een gestage stroom van wetenschappelijke publicaties en praktijkboeken op gang gekomen en mag Appreciative Inquiry zich, ook in ons land, in een toenemende belangstelling van onderzoekers en praktijkmensen verheugen. Ook zijn er steeds meer ervaringen en voorbeelden bekend van zowel grootschalige toepassing in organisaties als het gebruik op het individuele niveau van de coachingspraktijk. Kern van het waarderend onderzoek is de 4D-cyclus die een organisatie of een individu doorloopt: Discovery, Dream, Design en Destiny. Merkwaardig genoeg kiest Van Domburg ervoor geen toelichting op deze fundamentele indeling te geven. In plaats daarvan laat hij elementen uit deze vier fasen her en der in zijn verhaal terug komen. Dat is jammer. Een groot deel van de aantrekkingskracht van Appreciative Inquiry zit hem nu juist in de logische en krachtige stappen die een organisatie in de 4D-cyclus zet. Dit is tegelijkertijd ook de zwakke kant van het boekwerkje. Van Domburg is weliswaar razend enthousiast over zijn onderwerp maar hij weet nauwelijks de brug te slaan naar het kennisniveau en de belevingswereld van zijn publiek. Hij laat de lezer even snuffelen aan de uitgangspunten en elementen van Appreciative Inquiry en komt daarna meteen met praktische raadgevingen. Dit wekt onterecht de indruk dat we hier te maken hebben met een handig instrument dat je snel kunt toepassen. Want er is er meer nodig dan een optimistische opstelling en een flinke dosis enthousiasme. Voordat je ermee aan de slag kan zul je eerst moeten doorgronden welke grondhouding en kwaliteiten nodig zijn om bijvoorbeeld de, ook door Van Domburg niet behandelde, vijf grondprincipes van Appreciative Inquiry succesvol toe te passen. Maar als recensent heb je gemakkelijk praten. Van Domburg wilde niet meer en niet minder doen dan het schrijven van een handzame en goed leesbare inleiding op Appreciative Inquiry. En dat is hem zeker gelukt. Het is te hopen dat zijn enthousiasme en het tipje van de sluier dat hij oplicht, voor veel lezers voldoende zal zijn om zich te verdiepen in de rijkdom en krachtige werking van deze verandermethode.
Over Jan Boerstra
Jan Boerstra is senior organisatieadviseur en projectleider bij de provincie Flevoland.
