Financiële decadentie, toezicht en compliance

De auteurs leggen in deze uitgave pijnlijk bloot hoe partijen aan elkaar verbonden zijn en daardoor, in voorkomende gevallen, niet de gehele waarheid naar buiten durven te brengen. Er worden enkele voorbeelden aangehaald waarbij accountants, vanwege bijvoorbeeld de bedrijfsbelangen van het accountantskantoor zelf - wie wil er nu een grote en goed betalende klant verliezen? - of op aanwijzing van het onderzochte bedrijf, geweld doen aan hun beroepseer. Daar waar zij misstanden zouden moeten melden, wordt ervoor gekozen te zwijgen. Een term als "creative accounting" oftewel "hoe laat ik de cijfers positief voor mij spreken?" wordt aangehaald en uitgelegd. Tevens wordt een voorkeur uitgesproken voor een andere vorm van accounting, namelijk "narrative reporting", het verhaal achter de cijfers. Geen sprookjes, maar kwalitatieve verhalen die inzicht geven in de ondernemingswerkelijkheid achter de cijfers. De schrijvers zijn van mening dat het zelfreinigend vermogen van de beroepsgroep van accountants bij een aantal boekhoudschandalen aanwijsbaar tekort is geschoten. Accountants zouden zich er meer bewust van moeten zijn, dat zij een verantwoordelijkheid dragen die verder gaat dan het algemeen belang van de individuele cliënt of werkgever. Het 'opzettelijk' foutief presenteren of doen presenteren van bedrijfsgegevens door bijvoorbeeld beursgenoteerde bedrijven heeft een desastreuze invloed op zowel huidige beleggers als potentiële beleggers. Er zou wat dat betreft ook meer en strakker toezicht mogen zijn vanuit de toezichthouders, De Nederlandsche Bank en vooral de Autoriteit Financiële Markten. Ook ten aanzien van de functie van compliance zijn de auteurs kritisch. Zoals bekend staat compliance voor toezicht op "de naleving van wet- en regelgeving". De auteurs waken ervoor de Engelse term "creative compliance" te gebruiken: die mag juridisch gezien dan wel juist zijn, maar ethisch gesproken roept de term een heel ander beeld op. Zij pleiten voor het gebruik van de terminologie "ethical" of "responsible compliance". In het boek worden ook voorbeelden aangehaald waarin klokkenluiders of vermeende klokkenluiders een rol spelen of hebben gespeeld. Naar de mening van de schrijvers kan er geen sprake zijn van klokkenluiders, als het in wezen gaat om "spijtoptanten". Aangegeven wordt het belang van een goede klokkenluidersregeling. Naar mijn mening hebben de auteurs in verschillende opzichten de vinger op de zere plek gelegd en aangegeven waar risico's aanwezig zijn die opgepakt moeten worden. Verspreid door het boek doen zij ook een aantal aanbevelingen. Het was echter fraaier geweest als beide hoogleraren, die ik beide persoonlijk ken, de handschoen hadden opgepakt en de uitdaging waren aangegaan om in een samenvattend hoofdstuk te beschrijven hoe het volgens hen anders zou 'moeten' en beter zou 'kunnen' met het oog op de toekomst. Dat zal, naar verwachting, vast ook nog wel gaan gebeuren!