Lichaamstaal

Al in de inleiding nemen de Belgische auteurs mij mee in hun visie op non-verbale communicatie. In hun dagelijkse praktijk geven zij daarover trainingen vanuit hun Centrum voor Lichaamstaal. Ze werken zowel binnen als buiten de grenzen van België, waardoor ze oog hebben voor de betekenis van internationale gebaren. Dat is prettig, want non-verbale communicatie gebeurt voor een groot deel onbewust, dus is het des te belangrijker dat je weet wat je doet met je handen, hoofd, vingers, oogopslag en benen. De hoofdstukken in het boek zijn ingedeeld op basis van de meest bruikbare, nuttige en meest voorkomende signalen uit de dagelijkse praktijk: contact maken, zelfverzekerdheid en dominantie, negatieve lichaamstaal, beleving van emoties, micro-expressie, bewegingen voor succesvol onderhandelen en tot slot, uitleg over de methode om de opgedane kennis over lichaamstaal toe te passen. Inmiddels krijg ik het gevoel dat de schrijvers mij gaan inwijden in de geheimen van non-verbale communicatie zoals ik die ken uit Amerikaanse politieseries zoals Lie to me en CSI. Ze beloven de wetenschap van non-verbale communicatie in dagelijkse praktijk te verklaren. Tegelijkertijd leggen ze uit dat de inhoud van het boek maar ten dele wetenschappelijke bevindingen bespreekt en ook complex te identificeren emotionele belevingen zijn achterwege gelaten. Ik vraag me af wat dat precies betekent. Het eerste hoofdstuk brengt mij dan ook meteen terug in de realiteit: er zijn veel mitsen en maren als het gaat om het interpreteren van lichaamstaal. De auteurs schetsen vijf basisprincipes waarop je moet letten voordat je er zeker van kunt zijn dat iemands houding ook daadwerkelijk verklaart wat hij of zij bedoelt. Vertoont iemand vaker dat gedrag? Doet iemand het onbewust? Want ons limbisch systeem is sneller dan ons rationeel denkvermogen. Speelt de context een belangrijke rol? Als het koud is staan mensen al vrij snel met de armen over elkaar, dus dat hoeft geen teken van geslotenheid te zijn. Is er sprake van een plotselinge verandering in gedrag? Dat is pas echt een teken voor alertheid om iemands lichaamstaal te lezen. En daar sluit op aan: is het iemands gewoonte om een bepaalde houding aan te nemen? Als iemand altijd glimlacht, ook als hij kwaad is, betekent dat niet dat hij op elk moment plezier heeft. Als gewaarschuwd lezer begin ik nog altijd vol nieuwsgierigheid aan hoofdstuk twee: positieve lichaamstaal. Het inleidende citaat luidde 'Een correctie interpretatie hangt vooral af van je kennis en ervaring met lichaamstaal'. Vervolgens lees ik hoofdstukken twee tot en met acht in twee uurtjes door. Het is namelijk een opsomming van praatje plus plaatje. Alle hoofdstukken bestaan uit korte alinea's met tekening die gaan over de betekenis van in je handen wrijven, een knipoog geven, de enkels kruisen of je benen in negentig graden over elkaar slaan. Heel soms zijn het eye-openers, maar nog vaker open deuren. Met hoofdstuk een in mijn achterhoofd, en ook door waarschuwingen van de auteurs, blijkt maar weer hoe enorm voorzichtig ik moet zijn in het definitief interpreteren van bepaald gedrag. In het laatste hoofdstuk, de SKAN-methode, komen de auteurs terug op hun belofte om de opgedane kennis uit alle hoofdstukken toe te passen op praktijksituaties. Ze schetsen vijf plaatjes en geven daarna een korte uitleg. Uiteraard zou je, op basis de lesstof in het boek, zelf kunnen oefenen met gedragsinterpretaties. De auteurs schromen echter niet om je nogmaals op hun internationale cursussen te wijzen, waarin ze dit met je kunnen oefenen. Voor mij benadrukt dit nogmaals dat de auteurs hun trainerservaringen in een boek hebben willen verwoorden. Niets mis mee, maar ik hoop van harte dat hun kennis niet verkeerd wordt geïnterpreteerd door de argeloze, welwillende lezer die met deze boekkennis in de praktijk aan de slag gaat. Ook een boek is een vorm van non-verbale communicatie. Kortom, als je op zoek bent naar een boek dat in korte alinea's de basisprincipes van onze Noord-Europese lichaamstaal verklaart, dan is dit een mooie basishandleiding. Zuiver in de leer is het niet, want zoals de inleiding al vertelt, zijn er nogal wat mitsen en maren aan een juiste interpretatie van de bedoelingen van mensen. Wat mij betreft is dit boek voor professionals met enige communicatieachtergrond te oppervlakkig om er in de praktijk echt iets mee te kunnen en voor degenen die zich niet eerder bewust waren van de kracht van non-verbale communicatie te onbetrouwbaar om gedrag van anderen te gaan interpreteren.