Net zoals een gerecht maken, is kennismanagement invoeren niet altijd een succes. Daan van der Weele en Yuri de Lugt vroegen zich af waarom de implementatie van kennismanagementmaatregelen in de ene organisatie wel een succes is en in de andere niet. Enthousiasme, managementsupport en budget zijn er vaak wel, maar kennelijk is dit niet voldoende. Het antwoord is volgens de auteurs van 'KM Kookboek' te vinden in de organisatiecultuur en met name in het aspect vertrouwen. Het heeft geen enkele zin medewerkers te vragen hun kennis te delen, als ze elkaar niet vertrouwen. Om de organisatiecultuur in kaart te brengen, maken Van der Weele en De Lugt gebruik van een model dat uitgaat van vier fasen: reactief, responsief, proactief en topprestatie. In een reactieve cultuur zijn medewerkers vooral bezig zich in te dekken. Het onderling vertrouwen is zo laag, dat elke kennismanagementmaatregel gericht op delen en van elkaar leren, zal mislukken. De organisatie kan de aandacht beter richten op verandering van de cultuur, richting de responsieve fase, voor aan kennismanagement te beginnen. In de responsieve fase laten medewerkers zich vooral leiden door de waan van de dag. Alles wat niet bijdraagt aan het primaire proces, zullen ze opzij schuiven. Een aantal kennismanagementmaatregelen zal in deze fase werken, vooral als het nut ervan duidelijk is. De proactieve en topprestatie fase worden in het 'KM kookboek' samengevoegd, aangezien de topprestatiefase meer een ideaalfase is die weinig bedrijven zullen bereiken. De proactieve fase biedt een goede voedingsbodem voor een boel kennismangementmaatregelen. Er is vertrouwen onder de medewerkers, in de directe collega's maar ook in de rest van de organisatie. In de bijlagen vindt u een scan om de cultuur van uw eigen organisatie te bepalen. Een ander aspect dat bijdraagt aan het succes van kennismanagement is de manier waarop tegen kennismanagement wordt aangekeken in de managementfocus en de kennismanagementambitie. Ook hiervoor kunt u een scan vinden in de bijlagen. En, net als de cultuurscan, kent deze kennismanagementscan vier fasen: onbewust, pionier, aandacht en strategie. Vervolgens combineren de auteurs deze twee scans en hun fasen, zodat een matrix ontstaat van de cultuurfase gecombineerd met kennismanagementfase. Elk veld in de matrix wordt besproken en welke kennismanagementmaatregel zin heeft voor dat veld. Dit is wat de auteurs hun recept voor succes noemen, maar persoonlijk heb ik moeite met de manier waarop dit recept wordt uitgewerkt. In theorie heeft de matrix van vier cultuurfasen tegenover vier kennismanagementfasen zestien velden. Topprestatie als cultuurfase viel af, zoals we hierboven zagen en in de reactieve fase heeft kennismanagement geen enkele zin, dus deze valt ook af. De kennismanagementfase 'onbewust' wordt logisch niet meegenomen omdat hier toch niets zal gebeuren. De combinatie 'responsief' en 'strategie' is niet mogelijk, dus ook deze valt af. Al met al, van een matrix van zestien velden houden we er slechts vijf over die aanknopingspunten bieden voor kennismanagement! Dat is een mager resultaat en ik vraag me af of deze manier van het recept presenteren, middels een matrix, zo handig gekozen is. Het hoogtepunt van het 'KM kookboek' begint wat mij betreft in de bijlagen. Hier staat namelijk, naast de genoemde scans, een groot assortiment aan kennismanagementmaatregelen beschreven en dit is een mooie inspiratiebron. In plaats van hun recept voor kennismanagementsucces te beschrijven, hadden de auteurs van mij hun aandacht aan dit onderdeel mogen besteden. Misschien een idee voor een volgend boek?
Over Carla Verwijs
Carla Verwijs is managementconsultant met een specialisatie in kennismanagement.
