Michiel Bicker Caarten opent 'Knerpend grind' met de eerste dag van de uitzending; hoe ze slechts nieuws hebben voor 20 minuten en er die dag nog 14 uur te vullen is. Hoe gaan ze dat redden? Meteen ben je gegrepen door het verhaal: het sprankelt. Bicker Caarten is een begenadigd verteller. En het rolt door: hoe de zender overleefde, ondanks chronisch geldgebrek (een redactrice moppert dat het nu toch wel eens tijd wordt voor een 'kuchknop' waarmee de presentator kan kuchen zonder dat de luisteraar het hoort of even kan overleggen met de technicus in de ander kamer: 'Zelfs álle regionale zenders hebben er al één – behalve wij.'). Ondanks tegenslag, keer op keer.
Maar gelukkig valt er ook veel te lachen. Omdat BNR geen geld heeft voor marketingactiviteiten, stuurt Bicker Caarten regelmatig persberichten over BNR naar de pers. Die prompt genegeerd worden. Bicker Caarten: 'Het [sturen van persberichten, MtK] is als hard zingen onder de douche: je hebt er alleen zelf plezier van.' Valt er nog meer te lachen? Bicker Caarten introduceert zijn personages - met een vlijmscherpe typering. Daarin toont hij zich nog steeds een journalist in hart en nieren. Voorbeeldje: 'Bij de inboedel van Talk Radio (overname, MtK) zaten behalve redacteuren en technici ook twee advertentieverkopers X (…) en Y, een blonde lachebek uit Brabant.'
Of neem de beschrijving van meneer Z: 'een man met een perfect eivormig hoofd. (…) Glimlacht voortdurend als een Roomse hulp-Sinterklaas.' Dit is slechts een willekeurige greep uit één pagina, want het boek is één grote namenparade. Daarmee krijgt het eerste deel van het boek een hoog amusementsgehalte. Een roddelblad waardig. De auteur aarzelt bovendien niet om vertrouwelijke gesprekken, zoals met de staatssecretaris, alsnog openbaar te maken.
Maar 'Knerpend grind' is meer. Het gaat over het gevecht tussen de gevestigde orde Radio 1 (begroting 35 miljoen gulden, hoorbaar op FM én middengolf) versus de underdog (4 miljoen gulden, alleen op de middengolf). Het gaat over personele overdaad (honderden medewerkers bij Radio 1) versus voortdurende onderbezetting en onderbetaling (drie presentatoren en twaalf parttime redacteuren – en geen omroep-CAO). En er moet wel 14 uur programmering per dag de ether in en 6 uur in het weekeinde. Hoe doe je dat in hemelsnaam? Het middendeel van 'Knerpend grind' geeft vooral een kijkje in de moeizame strijd om van de middengolf een plek te bemachtigen bij de FM-frequenties. Politieke manoeuvres. Hypocrisie. Wisselend beleid. Om doodmoe van te worden. Voor sommigen zullen de tientallen pagina's over omzet, te lage (reclame)inkomsten en de onbetaalde rekeningen langdradig zijn. Sla ze gerust over, u pikt de draad later gemakkelijk weer op. Maar beginnende bedrijfjes zullen er veel gratis praktijklessen in zien.
In het laatste stuk kunt u meegenieten van het succes en de deal met het FD. Journalisten en redacteuren smikkelen hier natuurlijk van. Maar ook woordvoerders en communicatiemensen zullen het leerzaam vinden om thuis te raken in de financierings- en machtsstructuren achter een radiostation... In elk geval wordt er een flinke tip van de sluier opgeheven. U kunt het gerust ook cadeau geven aan uw bestuursvoorzitter in de hoop dat ie nou eindelijk gaat snappen hoe nieuws werkt. Dikke kans dat dit format (veel lucht, veel macht) hem aanspreekt. Nadat u alle roddel en achterklap eruit heeft gefilterd, resteert de bewondering voor twee ondernemers; de auteur en zijn geldschieter. De laatste met een enorm uithoudingsvermogen (maand na maand na maand tonnen aan tekorten aanvullen) en de eerste met een onwaarschijnlijk doorzettingsvermogen (na twee jaar nog slechts 0,2% marktaandeel!). Uiteindelijk hebben ze die zender blijvend op de kaart weten te zetten. Leve de concurrentie, leve de pluriformiteit van de media in Nederland!
Over Marjolein te Kolsté
Drs. Marjolein te Kolsté recenseert managementboeken voor o.a. Juweeltjes.
