Jos van de Lans start zijn essay 'Ontregelen' met beschouwingen hoe het allemaal zo gekomen is op de werkvloer in de publieke sector. Hij gaat teug naar de psycholoog en therapeut Carl Rogers die hij neerzet als de meester van het 'spiegelen'.
Dat wil zeggen dat je als professional niet veel meer doet dat de klant aanmoedigen om zichzelf te analyseren en zelf keuzes te maken. Heel terecht als reactie op de moralistische bemoeizucht van de hulpverleners van veertig jaar geleden. Maar inmiddels zo doorgeschoten dat een hulpverlener bijna niets meer durft en doet op eigen initiatief.
De auteur lardeert het boek met vele voorbeelden. Sommige heel onschuldig, zoals een schooljuf die zich gemakshalve verstopt achter een toets, andere irritant; de constatering dat er tegenwoordig maar voor een kwart van de werktijd gelegenheid is tot klantcontact. Maar ook heel ernstige voorbeelden, zoals de al eerder genoemde moord op Savanna.
De oplossing van dit soort problemen zoekt Jos van der Lans vooral bij de professional die weer op de burger af moet gaan. Gemakkelijk is dat niet, want dan komt het dilemma tussen controleren en hulpverlenen weer terug. Toch moet de professionele ziel weer de baas worden ten koste van de organisatorische zakelijkheid.
Dat geldt voor de houding naar de klanten, maar ook voor de manier waarop de professional in het werk staat. Professionele status moet belangrijker zijn dan CAO-rechten. Aan managers besteedt hij niet te veel aandacht, vooral stelt hij dat die groep de laatste decennia veel te groot is geworden!
Maar toch kan de publieke sector niet zonder; bijna aan het slot van het boek pleit Van der Lans voor zorgacademies naar analogie van de politieacademie. Hier worden leidinggevenden geoefend in best practices van de uitvoeringspraktijk. Het boek eindigt met tien tips over de kunst van het ontregelen, zoals 'maak verantwoording functioneel voor het professioneel handelen', 'zet de beste troepen aan het front', 'geef professionals een echt mandaat' en 'organiseer rugdekking' en 'verbied administratieve uitsluiting'. Hij geeft zelf aan dat er nog een lange weg te gaan is voordat de vastgelopen machinerie weer soepel draait!
Het boek geeft een goed beeld van de lastige positie waarin de professionele hulpverlener terecht is gekomen. Ontregelen als oplossingsrichting is een zinvolle invalshoek waar iedere professional over na zou moeten denken. Evenals managers of beleidsmakers die bij de publieke dienstverlening zijn betrokken. Om vervolgens zijn of haar eigen steentje daaraan bij te dragen...
