No prima Donna's

Waarden en discipline zijn tegenwoordig begrippen die volop in de belangstelling staan. Laatst was er nog het incident met een leerling die niet doet wat de leraar zegt en de schoolleider die hem de klas uitsleept. Vervolgens belt een ouder de politie. 'Het feit dat discipline zo lang een taboebegrip is geweest in opvoedkundige kringen, is de belangrijkste reden dat onze maatschappij nu met een woekerend gebrek aan onderling respect kampt', schrijft Marco van den Berg in 'No prima Donna's'. Vandaar dat discipline voor hem een belangrijke bouwsteen is. In het boek voor managers en projectleiders staat de aanpak centraal van basketbalcoach Marco van den Berg voor het ontwikkelen van zijn topteams. In deel 1 beschrijft hij de ontwikkelingsfase van het basketbalteam GasTerra Flames in het seizoen 2009 - 2010. Het team uit Groningen werd in dat seizoen kampioen van Nederland. De fasen die Van den Berg beschrijft, doen sterk denken aan die van Tuckman en Jensen: - de eerste fase: het rekruteren van spelers (forming); - de tweede fase: groeien naar onderling vertrouwen (storming); - de derde fase: het onderling vertrouwen verdiept zich (norming); - en de vierde fase: topprestaties onder druk (performing). Het tweede, meest interessante, deel van het boek gaat over de kernwaarden altruïsme, Groene Baret, stoïcijns meebewegen en geen smoesjes. Altruïsme of opofferingsgezindheid is een waarde die Van den Berg uit het boeddhisme heeft overgenomen. 'Heel concreet gaat een altruïstische instelling altijd uit van het dienen van het algemeen belang, waaronder ook het eigenbelang valt.' Die instelling creëert Van den Berg door uit te gaan van een strenge discipline, zodat er blind vertrouwen in elkaar ontstaat. De Groene Baret staat voor mentale hardheid; hard werken, pijn verwachten, altijd doorgaan. Stoïcijns meebewegen gaat over het omgaan met emoties. Hierbij gaat het om het leren ombuigen van negatieve impulsen. 'Het is ons doel om evenwichtig met stress en teleurstellingen maar ook met de euforie van een winstmoment om te gaan.' Geen smoesjes ('no shortcuts') heeft betrekking op het actieve leerproces: hoe ga je om met fouten? 'Het is mijn uitdaging om een gezonde, zelfkritische houding te ontwikkelen in ons team'. Een 'gesprek' tussen Van den Berg en Zwinderman over de overeenkomsten en verschillen tussen topsport en projectteams vormt het derde deel van het boek. De schrijvers concluderen: 'een topsportteam in korte tijd wordt samengesteld en moet ook op de korte termijn naar een prestatie toe werken. Wij denken dat deze situatie prima te vergelijken is met projectteams, ondanks de cultuurverschillen tussen de beide werelden.' Het 'naar een prestatie toe werken' doen de schrijvers in die beide werelden door regels voor het team op te stellen en die gedisciplineerd na te (laten) leven. Een voorbeeld; te laat is te laat. 'Vijftien minuten voor aanvang van de training of de vergadering gaat de deur op slot. Wie te laat is, doet niet mee.' Uit het consequent naleven moeten vele gebeurtenissen en ervaringen zijn voortgekomen. Helaas laten de schrijvers slechts een korte en oppervlakkige glimp van hun wereld zien. Er is zoveel meer te vertellen over de praktijk van teams. Zo ging het basketbalteam van Marco van den Berg in het seizoen 2010-2011 door een diep dal en werd het geen kampioen. Wat betekent dat voor de boodschap van het boek? Het ontbreken van het antwoord laat de lezer onbevredigd achter. De leraar en de schoolleider willen juist dat graag weten.