Goleman maakt ons feilloos bewust van onze achteloosheid over het verband tussen onze levenswijze en de gevolgen daarvan voor de planeet. Hoewel het eerste deel voor velen confronterend zal zijn is het vooral ook een boek dat aan oplossingen werkt en doorspekt is met veelbelovende initiatieven die ons in staat zullen stellen een mentaliteitsverandering te bewerkstelligen.
In eerder werk beschrijft Goleman wat het betekent om intelligent te zijn met betrekking tot onze emoties en ons sociale leven. In ´Groene Intelligentie´ onderzoekt Goleman in welke zin wij met zijn allen intelligent kunnen worden ten aanzien van de ecologische effecten van onze leefwijze en hoe groene of ecologische intelligentie, in combinatie met een transparante markt, een mechanisme in leven kan roepen voor positieve verandering. De kernboodschap van 'Groene Intelligentie' is dat als wij collectieve ecologische intelligentie willen stimuleren, we vertrouwd zullen moeten raken met uitgebreidere reeksen mechanismen waarmee we de effecten van onze producten kunnen classificeren en overdenken. De eerste hoofdstukken van het boek zijn vooral confronterend en termen als zelfdeceptie, onwetendheid, het groenwassen van producten, vitale leugens en eco-koppigheid winden er geen doekjes om: we zijn allemaal zowel slachtoffer als dader.
Dat we onze wereld hebben getransformeerd tot een ecologische nachtmerrie is volgens Goleman te verklaren doordat de menselijke hersenen zich vooral richten op gevaar wat we met onze zintuigen kunnen waarnemen. Om te kunnen overleven moeten we bedreigingen waarnemen die buiten dit spectrum vallen. Het grootste deel van het boek is gewijd aan de vraag hoe we dit mogelijk kunnen maken. Gedetailleerde kennis en informatie over de verborgen impact van wat we kopen, verkopen of maken vormt hierbij een cruciaal element. 'Wanneer we deze ontbrekende kennis in handen krijgen, gaan we een tijdperk binnen van de radicale transparantie', aldus Goleman. Hoe meer we weten, hoe meer we ons gedrag zullen aanpassen, lijkt zijn aanname. Hoewel concrete en goed uitgewerkte voorbeelden van werk van industrieel ecologen laten zien dat deze transparantie ook daadwerkelijk mogelijk is, bekruipt mij toch enige scepsis. In hoeverre is het groot weergeven van de boodschap 'Roken is dodelijk' op een pakje sigaretten nu daadwerkelijk van invloed op het aankoopgedrag van een roker? Is dit straks anders als we alle mogelijke eco-details weten van de producten die we aanschaffen? Beïnvloedt dit daadwerkelijk ons inkoopgedrag? Gelukkig neemt Goleman mijn scepsis weg door te benadrukken dat de grootste impact van radicale transparantie niet van de individuele consument komt maar van professionele inkopers en productontwikkelaars. De beslissing van Nike om niet langer producten te laten fabriceren in 'sweatshops' en van Coca Cola om alleen nog maar frisdranken te fabriceren zonder dat dit ten koste gaat van de locale watervoorziening, hebben direct aanzienlijke impact. In zestien hoofdstukken neemt Goleman u mee in een rollercoaster van emoties; schuldgevoel in de eerste twee hoofdstukken ('we zijn daders van onze eigen ecologische nachtmerrie'), opluchting in de volgende vier hoofdstukken ('we zijn slachtoffer en we zijn nu eenmaal zo geprogrammeerd'), hoop in de vorm van voorbeelden en potentiële oplossingen, gevolgd door hoe we de hersenen zouden kunnen programmeren en hoe we kunnen zorgen dat goed gedrag (van bedrijven) loont. Uiteindelijk is 'Groene Intelligentie' vooral een boek met een positieve en realistische boodschap voor zowel u als lezer en consument, als voor het bedrijfsleven. Als consument is iedereen op elk moment een actief instrument voor grootschalige verandering, het bedrijfsleven reageert op onze verlangens en de vrije markt voorziet in wat wij zelf willen kopen. Voor het bedrijfsleven geldt dat ecotransparantie de uitgangspunten van zakendoen transformeert en het businessmodel omzet in een marktrealiteit waarbinnen goed doen synoniem wordt met goed verdienen.
Over Brigitte Hoogendoorn
Brigitte Hoogendoorn werkt bij Pentascope als senior adviseur op het gebied van implementatie- en verandermanagement, waarover zij ook trainingen en lezingen verzorgt.
