Vlak voordat ze een presentatie moest houden voor vrijwilligers van een Achterhoekse stichting voor terminale thuiszorg, kreeg de Boekcoverrecensent van dienst Een goed verhaal onder ogen. Ze besloot het boek in de praktijk te testen. Auteur Susanne Gerritsen doet onder andere verschillende suggesties om bij een presentatie ervoor te zorgen dat ze als spreker onmiddellijk de aandacht van het publiek krijgen.
Daarvoor kunnen ze gebruiken maken van een ‘attentum’ zoals Gerritsen het prikkelende begin van een presentatie noemt. Dat kan een beeldfragment zijn, een cartoon of attribuut. Een effectief ‘attentum’ is kort, sluit aan bij het publiek, moet positief werken en is technisch eenvoudig uitvoerbaar, zo leert Gerritsen haar lezers.
De recensent moest zich die avond (1) voorstellen als nieuw bestuurslid en (2) de toehoorders ervan overtuigen dat hun stichting meer bekendheid moest krijgen om zich te vergewissen van een stroom nieuwe vrijwilligers. De stichting werkte tot dusver te veel achter de schermen en moest meer aan zijn PR doen. Dat was de boodschap.
Op - impliciet - advies van Gerritsen besloot de recensent een oud gordijn mee te nemen. Dat gordijn hield ze toen ze zich aan de vrijwilligers voorstelde voor haar gezicht. Pas toen ze vertelde over de PR-activiteiten die ze wilde ontwikkelen, kwam ze achter het gordijn vandaan. Wat zij nu deed, moest de stichting ook doen.
Het gordijn had het gewenste effect. De spreekster had meteen alle aandacht en haar bedoelingen werden ook duidelijk. Toen ze een week later in een bestuursvergadering pleitte voor geld voor het PR-beleid, was dat nauwelijks een probleem. ‘Het gordijn moet open,’ zei de secretaris.
Het voorbeeld van het gordijn kan als metafoor worden opgevat voor de lessen die uit het boek Een goed verhaal kunnen worden geleerd. Gerritsen is niet een betweterige goeroe die belooft je via een 7-stappenplan om te toveren tot een tweede Barack Obama. Ze geeft vooral impliciete lessen die de lezer met een beetje creativiteit in zijn of haar eigen situatie kan toepassen.
Behalve dat het een leerzaam boek is, is Een goed verhaal ook een leuk boek. Tenminste voor lezers die geboeid zijn door het fenomeen taal en de rol die taal in hun relatie met anderen speelt. Er valt dan een boel te herkennen in de vele voorbeelden die Gerritsen geeft.
Zo leren verstandige mensen in de loop der jaren dat ze niet geacht worden om naar eer en geweten te antwoorden wanneer ze ergens nieuw komen en er wordt gevraagd: ‘Hebt u het een beetje gemakkelijk kunnen vinden?’ Ook al was het een drama om bij de afspraak te komen en zelfs al lag het gebouw in een ook voor hun Tomtom onontwarbare wirwar van straten, ze zeggen vriendelijk: ‘Ja hoor, dat ging goed.’
Wat de meeste mensen van nature leren, kun je dankzij de theorie van Gerritsen in een bredere context plaatsen. Het principe dat je de waarheid hoort te spreken, delft volgens haar in dit geval het onderspit voor het principe van ‘face’ (een sociologisch begrip dat heeft te maken met gelijkwaardigheid tussen mensen).
De vraag of je het goed hebt kunnen vinden, is een zogenoemde openingsbeurt. Die heeft vooral als functie het gesprek te openen en draait eigenlijk niet om de inhoud. Dus moet je een probleemloos antwoord geven, want anders staat er een pijnlijk moment en dus ‘face’-beschadiging.
Voor wie het leuk en/of nuttig vindt om zijn eigen gedrag beter te begrijpen en waar nodig bij te sturen, biedt Een goed verhaal veel stof tot nadenken. En het inspireert ook nog!
Over Annegreet van Bergen
Annegreet van Bergen is econoom, auteur van de bestseller Gouden jaren en journalist.
