Situationeel opleiden en leren

In het voorwoord schrijft Joseph Kessels dat de ondertitel van 'Situationeel opleiden en leren' al heel veelzeggend is en dat Gerard Bergenhenegouwen daarmee lijkt te kiezen voor het vertrekpunt van de individuele medewerker. Het organisatiebeleid vormt daarmee niet langer het uitgangspunt. Dit interessante gezichtspunt vormt de rode draad van het boek. Een dergelijk 'simpele' paradigmawisseling heeft uiteraard veel consequenties, die vervolgens helder worden beschreven in de verschillende hoofdstukken. Een interessant en ook aansprekend punt vind ik de constatering van de auteur dat bij de bekende terminologie van de lerende organisatie het accent niet teveel gelegd moet worden op 'leren' maar op de positieve organisatieresultaten als gevolg van het leren. Competentie-ontwikkeling en Performancemanagement zijn voor hem twee kanten van eenzelfde medaille. Bergenhenegouwen beschrijft deze kanten respectievelijk als de input en de output van een proces. De auteur constateert naar aanleiding van het werk van onderwijskundige Romiszowski dat slechts een kwart van de mogelijke oplossingen uit opleidingsinterventies bestaat. Dat is genoegzaam bekend. Opmerkelijk vind ik hierbij dat hij met geen woord rept over het gedachtegoed van HPI (Human Performance Improvement), dat zich juist zo afzet tegen die opleidingsreflex, dus het oplossen van problemen door mensen naar een cursus te sturen. Zelf was ik benieuwd in welke mate de auteur met nieuwe inzichten zou komen op het gebied van het 'rendement van opleiden'. Dat viel mij eerlijk gezegd tegen omdat er te veel uit het handboek 'Strategisch opleiden en leren in organisaties' werd geput. Daarentegen bleek het hoofdstuk over competentieontwikkeling wel aan de verwachtingen te voldoen. Veel lezers zullen geïnteresseerd zijn hoe Bergenhenegouwen tegen competentieontwikkeling aankijkt. Daarover schrijft hij voldoende en hij reikt ook nieuwe inzichten aan. In het onderzoek dat hij samen met Marjan Glaudé heeft uitgevoerd, constateert hij dat er vijf belangrijke kritieken zijn op het gebied van competentieontwikkeling. Eén daarvan zal menigeen herkennen: 'het lange waslijstsyndroom'. Dat wil zeggen: lange lijsten met gedetailleerde specificaties die in de praktijk volledig onhanteerbaar blijken. De vraag is dan ook: welke suggesties heeft de auteur om deze kritieken aan te pakken? Bergenhenegouwen stelt voor om niet te veel naar een uniforme aanpak te streven, maar meer naar maatwerk dat is afgestemd op de specifieke context. Een situationele benadering dus. En hoewel de auteur enkele instrumenten daartoe bespreekt en verslag doet van enkele zeer interessante onderzoeken, had dit onderwerp mijns inziens nog wat verder uitgediept mogen worden. Wie op zoek is naar nieuwe inzichten op het gebied van individuele competenties, raad ik dit boek van harte aan.