In dit spel zijn een drietal belangrijke hobbels genomen door een samenspel van bedrijfs- en politieke belangen die samenvielen in een aantal juridische hoofdpersonen. Enige kennis van zowel het Amerikaanse politieke als rechtssysteem is wel aan te raden.Tot midden 19e eeuw waren bedrijven in de Verenigde Staten actief binnen 1 staat, namelijk daar waar ze opgericht waren.
Als gevolg van de Amerikaanse Vrijheidsoorlog ontstond een enorme economische en logistieke revolutie waarin met name de Spoorwegbedrijven belang hadden conglomeraties te vormen. Rond 1860 werkte Tom Scott de structuur uit waarbij bedrijven aandelen konden nemen (en daarmee controle) in andere bedrijven middels een holding.
Daarvoor waren bedrijven gelimiteerd in hun groei (per staat verschillend). New Jersey was de eerste staat die de holding structuur toestond (en de meeste holdings werden daar dan ook de volgende jaren gevestigd).
De tweede belangrijke doorbraak was het opheffen van de beperking dat een bedrijf zijn activiteiten alleen mocht uitvoeren in de staat van oprichting. Stephen Field was een gerespecteerd rechter en lid van het Supreme Court (het hoogste juridisch gezag in de Verenigde Staten.) Tevens had hij aanzienlijke belangen in het bedrijfsleven.
Naar aanleiding van een ogenschijnlijk onbetekenende zaak (Santa Clara, 1886) wist hij het 14e Amendement van de Amerikaanse Grondwet breder geïnterpreteerd te krijgen. Dit amendement was oorspronkelijk bedoeld om negers in alle staten dezelfde rechten te geven. Field slaagde erin dit amendement ook op bedrijven van toepassing te krijgen, oftewel de grens van bedrijvigheid van een staat verviel.
Overigens toont Nace aan dat door Field in zijn rol als opperrechter, list en bedrog is gebruikt. Maar het gegeven staat bedrijf = persoon. In de 20 jaar na deze uitspraak werden vele spoorweg-, staal- en tabaksconglomeraten gesticht die een enorme macht verwierven. De laatste hobbels werden genomen in de jaren 70 van de vorige eeuw. Het bedrijfsleven stond in een slecht aanzien. Oorzaken waren onder andere de oorlog in Vietnam en schandalen als Watergate.
Het Amerikaanse bedrijfsleven heeft als antwoord daarop de lobbyist geïntroduceerd, bedrijfjes als denkmantel om de politiek in met name Washington te beïnvloeden bij hun beslissingen. Dit heeft tot op de dag van vandaag grote effecten. Een van de uitvloeiselen van deze bedrijvigheid is dat de rechten van Amerikaanse bedrijven zijn opgerekt als waren het landen. Als antwoord op al dit gelobby en globalisering van de grote bedrijven zijn veel tegenbewegingen op gang gekomen. Soms kleine lokale initiatieven, maar ook wereldwijde zoals de antiglobalisering beweging.
Ted Nace heeft een intrigerend historisch boek geschreven. Soms even doorbijten in de juridische en politieke uitleg maar het is meer dan de moeite waard. Het boek wordt ondersteund door de website: www.gangsofamerica.com. Hier is het hele boek overigens ook te downloaden en zijn veel links te vinden naar meer achtergrondinformatie.
Tekst van het 14e amendement van de Amerikaanse grondwet: 'All persons born or naturalized in the United States and subject to the jurisdiction thereof, are citizens of the United States and of the State wherein they reside. No state shall make or enforce any law which shall abridge the priviliges or immunities of citizens of the United States; nor shall any State deprive any person of life, liberty, or property, without due process of law; nor deny to any person within its jurisdiction the equal protection of the laws.' (Amendment 14, Section One).
Over Bertrand Weegenaar
Bertrand Weegenaar is als hogeschooldocent HBO-ICT werkzaam op Windesheim. Zijn voorliefde ligt bij de onderwerpen strategie, marketing, geschiedenis; biografieën en internet; e-business.
