De drie belangrijkste thema’s in die verhalen zijn: onzekerheid over de opbrengst van hun eigen arbeid, het harde werken, en het zoeken naar min of meer gelijkgestemden die kunnen helpen en snappen waar het om gaat. Ik ken ook mensen die ondanks dat zij twee banen hebben maar moeizaam in hun levensonderhoud kunnen voorzien, laat staan hun omstandigheden kunnen verbeteren. Deze ervaringen hebben mij gemotiveerd onderzoek te doen naar de waardering van arbeid. Mijn vragen daarbij waren: hoe komt waarde door arbeid tot stand en welke functie vervult de structuur van arbeid in de samenleving.
Zo ben ik gaan inzien hoe onrechtvaardig het is dat de opbrengst van arbeid meer terecht komt bij hen die kapitaal hebben en steeds minder bij hen die het werk uitvoeren. Het zorgt ervoor dat de rijken steeds rijker worden en de armen armer, omdat de meeste mensen alleen door te werken in hun levensonderhoud kunnen voorzien. Dat is economisch ondoelmatig. Omdat ik geloof in onafhankelijkheid en de unieke kwaliteiten van ieder mens om op basis van gelijkwaardigheid een waardevolle bijdrage te leveren, voelde ik mij uitgedaagd een nieuw systeem te ontwikkelen dat ik in mijn boek beschrijf. Het moet mogelijk zijn samen te werken in een systeem dat voor alle betrokkenen én de samenleving als geheel voordelig is.
In een tijd waarin werk pas wat oplevert als het individu zijn kennis toepast, kennis in rap tempo veroudert, en de mogelijkheden om met je eigen spullen een gevarieerd en variabel inkomen te verdienen toenemen, groeit het aantal (deeltijd)ondernemers. Daardoor wordt het vermogen jezelf te onderscheiden steeds belangrijker. Dat vermogen is niet alleen nodig om het verschil te maken met je concurrenten of om je te onderscheiden ten opzichte van andere sollicitanten, maar ook om je vakbekwaamheid en je persoonlijke arbeidswaarde te ontwikkelen. Het is immers nu je eigen verantwoordelijkheid om actueel te blijven op de arbeidsmarkt en je verdienmodel aan te passen aan de vraag. De behoefte aan persoonlijke vrijheid om je naar eigen inzicht te ontwikkelen en de vrijheid om jezelf als ondernemer te reguleren naar de wens van de klant/opdrachtgever neemt daardoor toe. Maatregelen van de overheid om de drang naar zelfbeschikking in arbeid in te dammen vanuit de behoefte om de markt en de arbeidsrelaties te controleren werken dan averechts. Het remt het ondernemerschap en brengt het werkkapitaal van onze kenniseconomie in gevaar.
Grote kleine en individuele ondernemers geven aan het meest gebaat te zijn bij de mogelijkheid elkaar op flexibele wijze in te huren tegen een marktconform tarief met de garantie dat er niet ongewild een dienstverband kan ontstaan. Immers, ondernemers zijn gemotiveerd om op professionele wijze hun werk in eigen beheer uit te voeren. Er is dus een gezamenlijk belang. De een wil hulp en de ander wil werk of andersom. Dat kenmerkt de behoefte aan een niet-commercieel platform in combinatie met live veilingen in de regio waarin (deeltijd)ondernemers elkaar kennen en elkaar rechtstreeks bedienen. In mijn boek presenteer ik een model waarin de opdrachtgever door het uitschrijven van een kavel zowel de werkzaamheden als de prijs bepaalt zodat hij nooit meer betaalt dan zijn verdienmodel kan verdragen. Een aanpak die geheel vrijblijvend is en waarbij in principe alle arbeid flexibel kan worden aangeboden. Door op deze manier samen te werken ontstaat een systeem waarin opdrachtgevers mínder betalen en opdrachtnemers méér verdienen, ondernemers aan elkaar zekerheid bieden en zij samen de juiste randvoorwaarden scheppen voor hun ondernemerschap.
Erna Tielbeke MBA is organisatieadviseur en bestuurder bij Stichting Oraio. Ze is de auteur van Samenwerken in een nieuwe orde.
