Harvest augustus

Teleurstellingen - de meeste leiders proberen ze te vermijden, of in ieder geval te onderdrukken. Ten onrechte, want in het omarmen van mislukkingen schuilt een enorm potentieel, stelt de Amerikaanse onderzoeker Brené Brown in Rising Strong. Volgens Brown, vertolker van een van de meest populaire TED talks aller tijden, leidt elke worsteling, hoe onbeduidend ook, tot een bepaalde trigger in het brein. Of het nu gaat om een boze blik van een werknemer of een beslissing die op tegenstand stuit, een negatieve gebeurtenis leidt automatisch tot de behoefte om het voorval te vertalen in een verhaal waar we verder mee kunnen. Aan ons de keus om die vertellingen van een constructief randje te voorzien.

Volgens Brown, die door de Britse krant The Times is omgedoopt tot ´Amerika's nieuwe zelf-hulp koningin', kunnen alle leiders controle uitoefenen over hoe die vertellingen eindigen, en zich daarmee omvormen tot auteur van hun eigen leven. Voorwaarde is wel dat ze hun tegenslagen onder ogen durven zien en oprecht nieuwsgierig zijn naar hoe dit falen hun gedrag beïnvloedt, aldus Brown. 'Anders blijven we karakters in een verhaal dat iemand anders aan het vertellen is.'

De lange termijn is voor bedrijven een relatief begrip. Volgens een recent onderzoek van het Amerikaanse adviesbureau Boston Consulting Group zal pakweg een derde van de beursgenoteerde bedrijven binnen vijf jaar het loodje leggen. Heeft een strategie dan eigenlijk nog wel zin? Het boek Your strategy needs a strategy beantwoordt de vraag met een volmondig 'ja' - met dien verstande dat de klassieke methode van analiseren-plannen-uitvoeren in het gros van de gevallen waarschijnlijk niet meer voldoet.

In een onzeker ondernemingsklimaat is een multi-disciplinaire en constant wisselende aanpak waarschijnlijk effectiever, aldus auteur Martin Reeves. Zoals een schilder er niet komt met slechts één kleur verf, zo moet een leider eveneens over een palet aan opties beschikken. Complexe bedrijven zullen voor verschillende bedrijfsactiviteiten uiteenlopende, en soms zelfs conflicterende, strategieën moeten nastreven:

- wees de grootste, in het geval dat de veranderingen wel te voorspellen, maar niet te controleren zijn
- wees de snelste, als de veranderingen te voorspellen noch te controleren zijn
- wees de eerste, als de veranderingen zowel te voorspellen als te controleren zijn
- wees de orkestrator, als de veranderingen niet te voorspellen, maar wel te controleren zijn
- wees levensvatbaar, als de financiële middelen ontoereikend zijn

Verschuivingen in het ondernemingsklimaat hebben ook gevolgen voor denkprocessen binnen de organisatie, stellen Dawna Markova en Angie McArthur in Collaborative Intelligence. Bedrijfsintelligentie is van oudsher geënt op een economie die streeft naar een zo groot mogelijk marktaandeel. Waardecreatie is daarbij een kwestie van het produceren en distribueren van materiële zaken, en de beste leiders zijn degene die voor zichzelf durven te denken.

We gaan echter langzaam naar een economie toe waarin ideeën belangrijker zijn dan transacties, aldus Markova en McArthur. In zo'n stelsel van mind share gelden totaal andere regels dan in de wereld market share. Bij een materiële transactie verandert een product bijvoorbeeld van eigenaar, terwijl bij het uitwisselen van ideeën elke partij achterblijft met niet één, maar twee ideeen. Organisaties dienen hun cognitieve prioriteiten daarop aan te passen, aldus Markova en McArthur. In een systeem van market share motiveerden leiders hun mensen door ze aan te sporen om met duidelijke, eensluidende antwoorden te komen. Bij mind share gaat het echter niet zozeer om het antwoord, maar om het collectieve denkproces dat daaraan voorafgaat. Simpel gezegd: het gaat er niet meer om hoe slim we zijn, maar hoe we slim zíjn.

Rijker dan Bill Gates, machtiger dan John D. Rockefeller. De Duitse financier Jakob Fugger (1459 - 1525) staat te boek als de grootste geldmachine aller tijden. Als bankier van koningen en keizers vergaarde de kleinzoon van een lijfeigene een fabelachtig fortuin dat bij zijn overlijden bijna twee procent van het Europese bnp vertegenwoordigde.

In The richest man who ever lived duikt journalist Greg Steinmetz niet alleen in Fuggers karakter, maar ook in de maatschappelijke invloeden die deze enorme geldconcentratie op een post-middeleeuws Europa hebben gehad. Dat zijn er nogal wat. Fugger speelde volgens Steinmetz een rol bij het ontstaan van de Reformatie, en zorgde er tegelijkertijd voor dat de Paus een kerkwet afschafte die het heffen van rente op leningen verbood. Hij verschafte het kapitaal voor het keizerschap van Karel V, en financierde waarschijnlijk ook de befaamde expeditie naar de oost van ontdekkingsreiziger Ferdinand Magellan. In een andere tijd, schrijft Steinmetz, zou Fugger een Russische oligarch, een Latijns-Amerikaanse telecombaas of een Amerikaanse spoorwegbaron zijn geweest. Inkomensongelijkheid is duidelijk van alle tijden, waarmee Fuggers leven ook nu nog actueel is.