U bent onderzoek gaan doen naar autoriteit toen u tot de conclusie kwam dat er eigenlijk heel weinig bekend is over autoriteit. Hoe komt dat?
Autoriteit is een complex begrip. Je kunt autoriteit uitoefenen met macht zoals burgemeesters dat doen met hooligans, generaals in het leger. Vaak gaat het over goddelijke of ouderlijke autoriteit. Of de Autoriteit Financiële Markten of de Zorgautoriteit. Dat heeft doorgaans, net als het begrip autoritair, een negatieve connotatie. Maar autoriteit ontlenen ergens aan, is iets anders. Dat is gezag, kracht op basis van kennis en kunde. Er zijn bibliotheken vol geschreven over leiderschap, maar wetenschappelijk kwam ik over autoriteit ergens aan ontlenen wonderlijk genoeg maar enkele alinea’s tegen.
U ontdekte drie vormen van autoriteit en zeven bouwstenen….
Je hebt persoonlijke autoriteit, bedrijfsautoriteit en overheidsautoriteit. Je kunt als mens dus gezag hebben, als bedrijf of wat formeler als overheidsorgaan. Voor alle drie geldt dat er zeven universele waarden zijn die uiteindelijk bepalen of er sprake is van autoriteit of niet: kennis, daadkracht, originaliteit, communicatie, consistentie, onafhankelijkheid en integriteit. Je zult alle zeven moeten hebben om echte autoriteit uit te stralen.
Kan een leider (van zeg een grote onderneming) geen autoriteit zijn?
Dat kan zeker. Op detailniveau zal een leider echt niet weten wat er speelt in een organisatie. Leiderschap en autoriteit zijn niet automatisch verweven. Je hoeft ook niet gestudeerd te hebben om autoriteit te zijn. Oliebollenbakker Richard Visser is autoriteit omdat hij de beste oliebollen bakt. Kaper Schorem is een autoriteit omdat zij in Nederland een nieuwe norm in kappen hebben neergezet met een vintage winkel, tattoos en whisky in plaats van koffie. Er staan rijen voor de kapperszaak. Danny Blind is geen autoriteit omdat hij zich nog niet heeft bewezen bij Oranje. Linda de Mol is wel een autoriteit omdat ze erin geslaagd is zeer succesvol een blad, film en diverse TV-formats neer te zetten. Hans van Manen, Wim Pijbes, kok Cees Helder, André Kuipers, Rem Koolhaas, DJ Tiësto…. We hebben veel autoriteiten in ons land. Met iemand als Moskowicz dachten we er één te hebben, maar die heeft uiteindelijk zijn autoriteit verloren omdat de bouwstenen in elkaar donderden.
En politiek gezien. Zijn Rutte, Wilders en Merkel autoriteiten?
Per definitie heb je in de politiek eigenlijk geen autoriteiten omdat politici altijd tussen de strijdende partijen in staan. Een autoriteit staat boven de partijen. Een autoriteit is een bruggenbouwer en van Wilders kun je in het vluchtelingenvraagstuk nu niet echt zeggen dat het een bruggenbouwer is. Jan Claude Juncker was opeens van brekebeen een autoriteit met zijn speech over vluchtelingen en de link naar WO II. Mark Rutte en Angela Merkel kunnen na hun politieke carrière wel snel een autoriteit worden maar zijn het nu nog niet. Autoriteit kun je overigens ook snel kwijtraken. Gerrit Zalm was autoriteit bij Financiën, maar verloor die status bij de DSB en ging later ook de mist in met de bonussen bij ABN AMRO.
U noemt in uw boek ook Michel Platini en Hennie van der Most ook autoriteiten. Daar kun je toch best wat vraagtekens bij zetten…
Je moet bij Platini oppassen dat je ‘m niet veroordeelt voordat hij berecht is. Tot op heden is het een autoriteit. En Hennie van der Most krijgt toch niet zo maar een TV-programma…. Maar u heeft gelijk dat de lijn soms dun is. Als je in Nederland je kop boven het maaiveld uitsteekt, jezelf onderscheidt als autoriteit, wordt je hoofd er snel afgehakt. Willem Alexander was wel degelijk een autoriteit op het gebied van watermanagement. Een autoriteit is namelijk gezaghebbend, toonaangevend en heeft een invloedrijke positie. Willem Alexander zette dat op het spel met de villa in Mozambique. In het algemeen kun je wel zeggen dat een autoriteit in zijn hele wezen van onbesproken gedrag moet zijn.
Wat is het belang van het hebben van autoriteit, als mens, bedrijf of overheidsorganisatie?
Naar mensen of organisaties met autoriteit wordt altijd beter geluisterd. Heb je autoriteit, dan word je eerder geloofd, willen mensen eerder zaken met je doen en biedt het ook vestigingsvoordelen. Je kunt betere financiële condities bedingen en anderen willen eerder met je samenwerken.
Kun je sturen op het verwerven van autoriteit?
Zeker. In mijn boek heb ik daar een model voor ontworpen. Je hebt de zeven bouwstenen, kies vervolgens de aandachtsgebieden waarin je wilt uitblinken, bepaal je doelstellingen en ontwikkel acties. Social media kan enorm helpen om jezelf op de kaart te zetten. Het is een pracht middel om jezelf te laten zien, al is het natuurlijk niet het enige middel. Misschien is de boodschap van het boek ook wel dat iedereen autoriteit kan worden. Autoriteit is intrinsieke kracht en niet het hebben van een grote mond. Bij autoriteit hoort in elk geval ook dat je consistent bent door de jaren heen. Zwalkende gedrag hoort niet bij autoriteit. Autoriteit opbouwen hoeft niet lang te duren. Kijk hoe snel Tesla de norm voor de elektrische auto heeft neergezet. Maar afbreken kan ook in no time gaan. Neem Imtech. Een prachtbedrijf dat in honderd jaar was opgebouwd, is in twee jaar helemaal naar de knoppen gegaan.
Nog een paar autoriteit ‘bloopers’ tot slot….Wie heeft zijn of haar status verloren?
Werkgeversvoorman Hans de Boer die werklozen labbekakkers noemde en stelde dat vrouwen een hiaat hebben vanwege zwangerschappen en daardoor minder geschikt zullen zijn voor de top. Van Woerkom die Marokkanen beledigde. Jan Hommen die een bonus bij ING accepteerde en twee dagen later pensioenen op de nullijn zette…. Dan ben je snel je autoriteit kwijt. Neelie Kroes is ook een autoriteit maar kwam tijdelijk in de problemen met de affaire Paarlberg. Zo snel kan het gaan. Als je autoriteit verliest, is dat vaak desastreus voor jezelf als mens of voor je organisatie. Maar gelukkig kun je het ook weer opbouwen.
