Omgekeerd is het echter usance om een manager als een generaal te laten denken. Waarschijnlijk omdat er nogal wat militair jargon in het bedrijfsleven is geslopen. Maar de vraag is of alleen dat jargon voldoende reden is om een manager als een generaal te laten denken.
Met enige regelmaat verschijnen er boeken waarin militaire strategie als lichtend voorbeeld dient voor bedrijfsstrategie. En dat is op zijn minst wat misleidend omdat juist bij militaire strategie bijna alles draait om de tactiek. Er is weliswaar iets als een Grand Strategy, vaak een politieke doelstelling, maar de feitelijke militaire strategie wordt bepaald door een accumulatie van opeenvolgende tactische operaties waarbij uitvoering centraal staat. De voorbeelden uit de militaire praktijk die door ‘burgerauteurs’ worden aangehaald zijn bijna altijd de uitkomsten van die opeenvolging van tactische operaties waaraan achteraf het predicaat ‘strategie’ wordt gegeven.
Bij bedrijfsstrategie draait het overigens ook om de uitvoering, maar daar houdt de vergelijking ook wel op. Ondanks de ook hier wat misleidende woordkeus zoals ‘met militaire precisie’ of ‘de concurrentie uitschakelen’. En reken maar dat soldaten die wordt opgedragen de vijandelijke linies te doorbreken heel wat anders te wachten staat dan de werknemers van een bedrijf dat heeft gekozen voor een breakthrough strategy. En omsingeling is binnen het militaire bedrijf een alltime favoriet vanwege het vernietigende karakter, maar is op het commerciële slagveld eigenlijk niet uitvoerbaar.
Dat wil natuurlijk niet zeggen dat er geen enkele les valt te leren uit de rijke militaire historie. Neem de rol van de factor tijd. Die is enorm in belang toegenomen. Enigszins paradoxaal omdat wapensystemen tegenwoordig bijna realtime ingezet kunnen worden, terwijl vroeger een verkeerde manoeuvre het verlies van een heel oorlogsjaar betekende. Tijd is tegenwoordig een factor die zich flexibel laat buigen. Met andere woorden: je kunt de factor tijd actief naar je hand zetten. In de praktijk betekent dit een mengeling van bruut geweld in korte acties (Syrië) en eindeloze volharding om de ruggengraat te breken (Vietnam). In beide gevallen is tijd de hefboom en katalysator tegelijk, omdat de tegenpartij niet weet wat wanneer gebruikt gaat worden. Aanslagen pareren met zelfvertrouwen, en toenaderingen afstraffen met een verwoestend bombardement. Bij wijze van extreem voorbeeld.
Wat kan een bedrijf hiermee? Veel. Want ook voor bedrijven is de factor tijd structureel veranderd: informatie is waar ook ter wereld realtime beschikbaar, en feitelijk geldt dat ook voor de levering van fysieke goederen. En even paradoxaal neemt hiermee het belang van de factor tijd toe. Paradoxaal omdat verkeerde manoeuvres die als gevolg van fysieke tijdbegrenzing een bedrijf de kop konden kosten eigenlijk niet meer bestaan, terwijl aan de andere kant de beslistijd is gereduceerd tot minuten. Nu tijd een dynamische factor is in plaats van een statisch gegeven, gaat het erom tijd actief te gebruiken. In militaire termen: je concurrent afmatten of platbranden, maar altijd onverwacht.
Over Pierre Pieterse
Pierre Pieterse was tot februari 2022 hoofdredacteur van Managementboek Magazine.
