Er zit liefde in de lucht

Zeker in sombere tijden als deze, praten we liever over wat goed gaat in organisaties en zien we de slechte dingen over het hoofd. In verrassend hoog tempo hebben managers zich de geest van positief denken toegeëigend en wijzen zij iedere criticaster erop dat praten over problemen voortaan taboe is. Er zijn immers alleen maar mogelijkheden en oplossingen… Toch zijn er wel degelijk negatieve ontwikkelingen waar je je ogen niet voor kunt sluiten. Zo heeft de Duitse hoogleraar Heike Bruch recent een onderzoek gepresenteerd, waarin zij constateert dat een ruime helft van de onderzochte Europese bedrijven in de zogeheten ´versnellingsval´ zijn gelopen. Dat houdt in, dat die bedrijven alsmaar meer willen produceren, zonder dat zij bereid zijn om met materiele en immateriële middelen in hun personeel te investeren. In zulke organisaties krijgen steeds minder mensen steeds meer en steeds uitgebreidere taken op hun bord geschoven. Omdat er alsmaar harder moet worden gelopen, hebben medewerkers en managers nauwelijks nog tijd om op adem te komen of om de effectiviteit van hun handelen te overdenken. Ze buffelen maar door, totdat de kaars op is en ze ziek en opgebrand aan de kant achterblijven. 

Wat kun je hiertegen doen? Hoe kun je voorkomen dat er roofbouw wordt gepleegd op je personeel? Door minder hard te werken, is de een voor de hand liggende suggestie. Alleen zal die binnen de meeste directiekamers met weinig enthousiasme ontvangen worden. Er zal daar vooral gewezen op de moordende concurrentie en de veranderde internationale spelregels om iedere suggestie van tempoverlaging van de tafel te vegen. Hoewel de aangevoerde argumenten soms vergezocht klinken, kan men die directeuren moeilijk ongelijk geven: in een mondiale economie, waar Indiërs en Chinezen bereid zijn om intensieve werkdagen van meer dan twaalf uur te maken, moet je niet zeuren over minder werken.

Er is echter ook een andere, ik denk veel betere aanpak, om niet in de versnellingsval terecht te komen. Deze aanpak is ons enige jaren geleden aangereikt in het boek Firms of Endearment dat door drie bekende Amerikaanse marketingprofessoren is geschreven. In het boek figureren tal van bekende ´knuffelbedrijven´ als Amazon, BMW, Google, Harley-Davidson, IKEA, Southwest, Starbucks en Timberland. Deze bedrijven zijn geselecteerd op basis van een analyse van ´zachte ranglijsten´, zoals de ´meest bewonderde ondernemingen´, de ´populairste merken´ en de ´great places to work´. Vervolgens zijn de onderzoekers nagegaan wat die geselecteerde bedrijven gemeen hebben en pas daarna zijn ze nagegaan of ze ook in financieel-economische zin succesvol waren. Welnu, dat waren ze! Over een periode van tien jaar waren de resultaten van de door hen bestudeerde ´liefdevolle bedrijven´ maar liefst tien maal beter dan die van gemiddelde ondernemingen. Zelfs vergeleken met de door Jim Collins bestudeerde ‘Good to Great’-bedrijven presteerden de ‘liefkozende bedrijven’ drie maal beter over diezelfde periode. De harde conclusie: liefde betaalt zich op termijn uit!

Maar nu naar het geheim achter het succes van deze ´liefdevolle bedrijven´. Dat moet volgens de onderzoekers in een drietal factoren gezocht worden. In de eerste plaats is dat dergelijke bedrijven zich niets aantrekken van geldende conventies, maar er een eigenzinnige visie op nahouden. Het zijn bedrijven die ergens voor staan. Zo is de focus van de Amerikaanse supermarktketen Whole Foods Market op biologische voedingsmiddelen geen goedkope marketinggimmick, maar een voortvloeisel van de diepe overtuiging dat consumenten anders en beter moeten gaan eten. De extreme klantgerichtheid van Southwest Airlines berust niet op mooie pr-verhalen, maar zit diep verankerd in de cultuur van het bedrijf.

In de tweede plaats proberen ´liefdevolle bedrijven´ zich zoveel mogelijk te onttrekken aan de moordende concurrentie en te streven naar positieve verbindingen met loyale partners. In plaats van klanten uit te melken en leveranciers zoveel mogelijk uit te knijpen, richten dergelijke bedrijven zich op het ontwikkelen van positieve en vertrouwensvolle relaties.

In de derde plaats dromen alle ‘liefkozende bedrijven’ voortdurend over een betere wereld. Zij hebben duidelijke maatschappelijke idealen en zij hopen op een betere toekomst. Zij verwoorden dit in heldere en inspirerende toekomstvisies. Medewerkers worden aangespoord om zich niet alleen binnen, maar ook buiten hun werktijd met de realisatie van die visie bezig te houden.

Volgens de onderzoekers moeten de ‘liefdevolle bedrijven’ als wegbereiders van een nieuwe economische lente worden gezien. Ze zouden de opmaat vormen voor een nieuw type economie: het ´kapitalisme met een ziel´. Als dit inderdaad zo is, dan liggen geluk en voorspoed onder handbereik. Volgens een oud Chinees gezegde bestaat geluk immers uit drie elementen: ‘iemand om van te houden, iets om op te hopen en iets om te doen’. De liefdevolle bedrijven blinken in alle drie de elementen uit. En laten de Amerikaanse onderzoekers nu ook nog eens ontdekt hebben dat je daarmee ook nog op de markt kunt excelleren. Het is te mooi om waar te zijn: de lente komt!