Magische momenten kunnen we niet afdwingen. Denk aan wanneer je wakker wordt en de wereld bedekt is met sneeuw. Dat gevoel krijg je niet met een sneeuwkanon. Hartmut Rosa noemt dat onbeschikbaarheid. Zijn essay beschrijft het spanningsveld tussen de wens van de moderne samenleving om alles te beheersen en beschikbaar te maken versus de onmisbaarheid van onbeschikbaarheid.

Creativiteit is op een bepaalde manier ongrijpbaar. Muziekproducent Rick Rubin heeft diep naar binnen gekeken en in The creative act werkt hij iedere stap, iedere mindset in het proces uit. Kunstenaar zijn is een manier van leven. Als je met een kunstenaars-mindset naar de wereld kijkt, dan gaan dingen je opvallen en word je enthousiast om zelf te creëren.

De snelle ontwikkeling van AI heeft de afgelopen tijd gezorgd voor veel aandacht voor een technologie die tot voor kort vooral de belangstelling had van toekomstverkenners. AI is een systeeminnovatie met grote gevolgen voor onze economie. De Canadese economen Ajay Agrawal, Joshua Gans, Avi Goldfarb geven in ‘Power and prediction’ een zorgvuldige uitleg van de impact van AI op de manier waarop bedrijven werken.

Microchips zijn cruciaal voor ons moderne leven. Meer nog dan data zijn chips het nieuwe goud. De geschiedenis van de chips is nog maar kort. Toch heeft deze technologie een ware revolutie veroorzaakt. Chris Miller vertelt het verhaal van de uitvinding van de microchip tot aan de huidige tijd. Nu is er nog maar één productieketen waar alle Westerse landen gebruik van maken. China leunt hier ook sterk op, maar probeert met zijn eigen chipindustrie het Westen voorbij te streven.

De huidige geneeskunde, Medicine 2.0, richt zich vooral op het behandelen van mensen die al ziek zijn. Dr. Peter Attia wil mensen helpen langer gezond te leven. Zijn benadering, Medicine 3.0, gaat over preventie. Een gezondheidsmeting toont mensen hun persoonlijke risico’s op ziekte, en laat zien waaraan ze kunnen werken. Dit helpt niet alleen voor een langere levensspan, maar vooral ook voor een langer gezonder leven. Hij schrijft erover in ‘Outlive’.

 De nieuwste generatie kunstmatige intelligentie, waaronder ChatGPT, kan gesprekken voeren, teksten schrijven en andere creatieve opdrachten uitvoeren die tot voor kort enkel aan mensen waren voorbehouden. Wat maakt ons tot mens? Is er een onveranderlijke essentie van de menselijke ervaring? Filosofen Kirsten Poortier, Erik Myin en Peter-Paul Verbeek onderzochten deze vragen aan de hand van vier interessante kwesties. Het denken van allerlei filosofen passeert de revue.

De ongelijkheid in onze samenleving is op het niveau van een eeuw geleden. Dat is onhoudbaar en leidt tot maatschappelijke onrust. Kansenongelijkheid is dus niet alleen slecht voor de minderbedeelden. Sander Schimmelpenninck constateert dat we zijn vergeten onze beschaving en het collectief te onderhouden. Hij schreef ‘Sander en de brug’. Een pamflet met vijf voorstellen voor hoe mensen kunnen bijdragen om het collectief te beschermen.

Alle milieuwetgeving ten spijt, gaat het niet goed met de natuur. Een van de oorzaken is het uitgangspunt van wet- en regelgeving. De belangen van de mens en haar economische activiteiten wegen vaak zwaarder dan die van de rest van de natuur. Jessica den Outer betoogt dat natuurgebieden ook een rechtspersoon moeten zijn, zodat de stem van de bewoners van de natuur ook gehoord wordt.  

Hoe zou het zijn als een stad, een land of zelfs de wereld georganiseerd zou zijn als een meent? Een tussenruimte tussen privé en publiek, waar van alles wordt gedeeld, waar iedereen aan bijdraagt en op toe ziet, en waar iedereen over kan en mag meebeslissen. Dat zal niet altijd pais en vree zijn, maar zou het kunnen werken?  

Walvissen worden wel koolstofpompen genoemd. Ze nemen ongelooflijk veel koolstof op tijdens hun lange leven en als ze sterven zakken ze naar de oceaanbodem. De waarde van een walvis in termen van CO2-compensatie is enorm. Vanuit groen kapitalisme bezien zouden bedrijven walvissen kunnen beschermen om zo hun uitstoot te compenseren. Dit voorbeeld laat zien hoe krom groen kapitalisme is. Adrienne Buller ontrafelt de potentie van groen kapitalisme.  

Van de eindeloze sterrenhemel die ons ver in het heelal laat kijken, tot het Oekraïnse meisje dat een liedje van Frozen zingt in een schuilkelder tijdens de eerste Russische aanvallen, het geeft ons kippenvel en we voelen een groot ontzag dat niet is uit te leggen. Wat is verwondering precies? Wat gebeurt er en wat doet het met ons? 

Klimaatactivisten maken gebruik van superlijm of kettingen om zich vast te ketenen. Stenen gooien daar doen ze niet aan. Schilderijen worden niet beschadigd. Waarom voert de klimaatbeweging zo weinig gewelddadige actie? Andreas Malm twijfelt of geweldloosheid de enige weg is om klimaatbeleid af te dwingen en de fossiele industrie te stoppen. Er is nog maar weinig bereikt in de afgelopen 50 jaar.

We denken, doen en dromen als consumenten. We zijn onafhankelijk, we kennen onze rechten, we kiezen en keuren, en de maatschappij moet ons dienen. Maar dit is niet de enige bril waarmee we naar de wereld kunnen kijken. Jon Alexander schetst drie perspectieven en toont ons de potentie van het burgerschapsperpectief.

Waarom praten we eigenlijk zo weinig met onbekenden? Journalist Joe Keohane vroeg zich af wat er zou gebeuren als we meer met vreemden zouden praten. Een wereld ging voor hem open. Gesprekken met vreemden leiden tot werkelijke vreugde, diepgang en verbondenheid. Daar wordt de wereld mooier van. Hij schreef er een boek over: ‘De kracht van onbekenden’.

Het huidige voedselsysteem is niet duurzaam en niet houdbaar. Dat is op zich geen nieuws, maar een biodivers, klimaatneutraal en rechtvaardig voedselsysteem bedenken, is nog niet zo eenvoudig. Duurzaamheidsactivist en schrijver George Monbiot weet dat geen enkel systeem perfect is. Zijn boek Regenesis is de weerslag van een interessante zoektocht langs mogelijke oplossingen.  

De wereld van een postgroei-economie is een gedachtewereld, die door steeds meer denkers en strategen wordt uitgewerkt. Tim Jackson heeft meer dan een decennium geleden beschreven hoe welvaart zonder groei eruit ziet. In ‘Voorbij de groei’ onderzoekt hij wat het betekent om binnen de grenzen van de planeet te leven en hoe we het goede leven kunnen leven. 

In vergelijking met een aantal eeuwen terug is er enorme vooruitgang geboekt op het gebied van gelijkheid in de samenleving. Maar de lange mars naar gelijkheid is nog niet voltooid. Econoom Thomas Piketty geeft in ‘Een kleine geschiedenis van de gelijkheid’ een bondige uiteenzetting van de geschiedenis en schetst met welke maatregelen er wereldwijd werkelijk gelijkheid kan worden gerealiseerd.

Hoe zou de economie eruit kunnen zien als alle grond, arbeid en kapitaal in handen zijn van de gemeenschap? De economie van de commons en van peer governance. Damaris Matthijsen verlangt naar deze toekomst. Ze onderzoekt en experimenteert met haar DeelGenootschap om deze economie vorm te geven. In ‘Vrij, Gelijk & Samenleven’ presenteert ze de inzichten van haar organisatie Economy Transformers en nodigt ze haar lezers uit om zelf stappen te zetten. 

Scenarioplanning is een van de krachtigste gereedschappen in toekomstverkenning. Organisaties die zich willen voorbereiden op onzekere toekomsten doen er goed aan om hiermee te werken. Michiel de Vries en Jeroen Toet bieden met Scenarioplanning in de praktijk een handzaam praktijkboek waarin ze toelichten hoe zij met scenarioplanning werken. 

Een gelukkiger en gelijker Nederland dat binnen de draagkracht van de aarde leeft, hoe zou dat eruit zien? Hoe zouden we dat kunnen realiseren? Een breed geëngageerd schrijverscollectief met Paul Schenderling als penvoerder, heeft dit uitgewerkt in ‘Er is leven na de groei’. Zet je schrap voor een onderbouwd, haalbaar en gedegen plan.