Als je voor een groep met mensen gaat staan om je boodschap te verkondigen, dan kan het bijna niet anders dat je in de veronderstelling verkeert op een bepaald gebied de wijsheid in pacht te hebben. Het valt me telkens weer op in discussies met collega trainers. Pas nog ontmoette ik iemand die in een soort van optimistische roes verklaarde dat ze iedereen op haar vakgebied kon helpen. En dat bij haar de resultaten blijvend waren. Zelf ben ik daarvan minder zeker. Integendeel, ik vermoed dat veel van mijn trainingen – ondanks alle goede bedoelingen – weinig zoden aan de dijk zetten. Waarom ontkennen sommige trainers zo hardnekkig de realiteit van alle dag? De realiteit is namelijk dat tachtig procent van alle trainingen verspilling van tijd, moeite en geld is.

Zo luidde de beroemde strijdkreet voor het Plan van de Arbeid, dat de SDAP en de vakbonden middenin de kapitalistische crisis van de jaren dertig presenteerden. Het Nederlandse Plan was sterk beïnvloed door zijn Belgische voorganger, het geesteskind van de politieke denker Hendrik de Man, dat door de Belgische Werklieden Partij op haar Kerstcongres van 1933 met groot enthousiasme was aanvaard. ‘Omwenteling der produktieordening’ was het einddoel, en de eerste stap daartoe was ‘het overbrengen van het bank- en kredietwezen in gesocialiseerd gemeenschappelijk bezit’.

Is het verstandig om naar uw klanten te luisteren? Op het eerste gezicht natuurlijk wel. Het is een vertrouwd concept: luister naar je klanten en geef ze wat ze willen hebben. Het lijkt een logische redenering waar je geen speld tussen kunt krijgen. Maar stel nou eens dat de uitvinders van de faxmachine naar hun klanten hadden geluisterd, dan zou die er waarschijnlijk nooit zijn geweest. Ten eerste betwijfel ik of er veel mensen dachten ‘goh wat zou het toch leuk zijn wanneer ik een plaatje of een tekstje via mijn telefoonlijn naar iemand anders kon versturen’. Bij zoiets staan de meeste mensen niet stil.

Vorig jaar rond deze tijd vlogen de berichten dat marketing in crisis was ons behoorlijk om de oren. De discipline die traditioneel de brugfunctie tussen klant en organisatie vervulde, was overbodig geworden doordat steeds meer bedrijven in de breedte marktgericht zijn geworden. De boardroom had de marketeer niet meer nodig om de stem van de klant naar binnen te brengen of voelde in ieder geval het gemis niet. De marketeer dreigde dus op het reservebankje te belanden en dat in een tijd waarin het marketingvak hype na hype kende. Met name rondom web 2.0 hebben marketeers heel wat warmgelopen, maar weinig echte actie in het veld laten zien. Crisistijd in marketing dus.

Het neoliberalisme, met zijn voorkeur voor marktwerking, lage belastingen en een minimale overheid/overhead kraakt deze dagen in zijn Amerikaanse voegen. Het systeem lijkt ziek te zijn tot in zijn haarvaten. We moeten hier echter wel twee dingen uit elkaar houden: de bankwereld, onder aanvoering van Wall Street, is onverantwoordelijk tekeer gegaan in de sfeer van kredietverlening, en de beperkingen van een neoliberale overheid zijn daardoor nadrukkelijk in zicht gekomen.

Geen filmfragment is de afgelopen dagen zo vaak op televisie vertoond als de uit ‘Wall Street’ afkomstige passage waarin Michael Douglas in zijn rol van durfkapitalist Gordon Gekko de lans breekt voor de almacht van hebzucht. ‘Greed is good. Greed is right. Greed works. Greed clarifies and captures the essence of evolutionary spirit.’ Waarna in de door aandeelhouders gevulde zaal spontaan een oorverdovend applaus uitbreekt.

Terwijl de economische motor wereldwijd ernstige haperingen vertoont, duurt de slag om het talent onverminderd voort. Veel raden van bestuur buigen zich juist nu over de vraag hoe ze hun toptalenten kunnen behouden in tijden van nood. Het antwoord: een sterke cultuur met minimalistische regels!

Niet alles is rationeel in organisaties. De vlag dekt lang niet altijd de lading. Sommige onderwerpen zijn onbespreekbaar. Seks bijvoorbeeld.

Toegegeven, na al het nieuws over de rampspoed op de financiële markten is dit nieuwsfeit vergelijkbaar met een mug die in ergens in de Sahara door een bedoeïen wordt doodgemept. Maar toch kreeg het heel wat aandacht. Waar ik het over heb? Die arme Frits Spits die zo vreselijk onheus is bejegend door publiekslieveling Matthijs van Nieuwkerk.