In mijn vorige column gaf ik aan dat crises doorgaans tot een activering van biologisch beproefde oerinstincten leiden. Vluchten en vechten behoren daartoe. Twee andere opties om crises te bezweren heb ik toen onvermeld gelaten: verbinden en verzinnen. Het lijkt erop dat deze anno 2009 minstens zo belangrijk zijn.

Vluchten of vechten. Indien mensen met een crisis worden geconfronteerd, is dát de keuze waarvoor zij normaliter staan. Crises vernauwen het scala aan menselijke mogelijkheden tot een digitale keuze. We kunnen niet anders, want zo zijn wij nu eenmaal genetisch geprogrammeerd. In het licht van deze wetenschap is het dan ook nauwelijks verwonderlijk dat tal van managers, maar ook hun adviseurs, momenteel ten prooi vallen aan vernauwend denken, doen en voelen.

Tijdens zijn welverdiende Kerstvakantie las minister Wouter Bos De prooi van Jeroen Smit en blogde: ‘Als er zich nog ooit hier een bankier of een baas uit het bedrijfsleven durft te melden die geringschattend durft te doen over de kwaliteit van de besluitvorming in politiek en overheid en hoog op geeft over ratio en strategie in het bedrijfsleven......ik zal ze met dat boek in de hand het pand uitwerken want het is werkelijk ten hemel schreiend wat een onvermogen en chaos je in dat boek honderden pagina's achter elkaar tegen komt. Kortom, heel ontspannend!’

Headhunters krijgen regelmatig de vraag voorgeschoteld hoe je een toptalent herkent? Een lastige vraag. Wie bijvoorbeeld de deelnemers van prestigieuze business schools of universiteiten bekijkt, komt al snel tot de conclusie dat geen twee toptalenten hetzelfde zijn.

2008 was voor mij toch wel het jaar van spectaculaire introducties van exotische online banken gevolgd door de nog spectaculairdere aftocht van het IJslandse Icesave. Terwijl de financiële crisis in het najaar dieper en dieper werd, liepen tegelijkertijd de emoties steeds hoger op: wat dacht u van de ongekende scheldkanonnades en vechtpartijen tijdens de anders zo keurige aandeelhoudersvergaderingen van Fortis? Of van een bij Pauw & Witteman live uitgezonden ordinaire politieke ruzie tussen onze minister van Financiën en de commissaris van de koningin in de provincie Noord-Holland? Misschien kwam de impact van de financiële ontwikkelingen op onze maatschappij nog wel het best tot uitdrukking in de verrijking van de Nederlandse taal met nieuwe woorden als kredietcrisis en bankendomino.

Wat krijgt u dit jaar in uw kerstpakket? Medewerkers van een groot bedrijf weten al bijna een jaar van te voren hoe hun kerstpakket eruit ziet. In januari krijgen ze een folder met daarin een foto van hun kerstpakket dat ze dat jaar half december krijgen van hun baas. Op de foto staat meestal een mand met zo’n zestien luxe artikelen.

Wat denkt u? Zou Wouter Bos tot politicus van het jaar zijn verkozen zonder de kredietcrisis? Zelf vermoed ik van niet. De carrière van Wouter zat een beetje in het slop. Aanvankelijk schitterde de ster van de welbespraakte politicus. Maar de klad kwam in zijn carrière. Hij maakte enkele kardinale fouten en toen hij tot overmaat van ramp door zijn opponent Balkenende werd beschuldigd van leugens, leek zijn lot bezegeld. Hij kreeg het lid op de neus van het kiezersvolk.

‘Hoe weet je nu eigenlijk of iemand echt talent heeft’, vroeg een oude studievriendin mij met meer dan gemiddelde belangstelling tijdens een alumnifeestje. Ik keek bedenkelijk. Executive searchers die zich bezig houden met transfers in het hogere segment van de markt, staan er niet om bekend dat ze overdadig inzicht geven in hun selectiemethoden. Laat staan dat ze namen en rugnummers verstrekken van hun kandidaten in procedure of de sterkste punten van hun parels prijs geven.