Appreciative inquiry, oftewel waarderend onderzoek, is een verandermethodiek die uitgaat van een positief mensbeeld. In essentie gaat het over dat wat leven geeft aan een organisatie: Wat maakt een organisatie tot wat ze is en zonder dat tot een andere organisatie? Een verkenning.

Publicist en ‘powerfeminist’ Heleen Mees is verliefd op New York. Die stad is in haar ogen een echte ‘kansenmaatschappij’. De ongereguleerde arbeidsmarkt en het lagere uitkeringsniveau maken dat mensen veel meer op zichzelf zijn aangewezen. Vanwege het ontbreken van een sociaal vangnet is iedereen gedwongen om te werken en voor zichzelf te zorgen. Meer dan 90% van de migranten zijn er dan ook aan het werk, inclusief 65% van de migrantenvrouwen.

Veel organisaties lijken zich vandaag de dag voornamelijk bezig te houden met werving & selectie: vijf dagen per week gedurende het hele jaar is men op zoek naar goede nieuwe mensen. Deprimerend daarbij is dat organisaties onvoldoende in staat zijn om hun mensen te ontwikkelen, en evenmin ze voor langere tijd aan zich te binden. Toch is er veel geschreven over de binding van talenten.

Het aantal vijftigplussers op de arbeidsmarkt stijgt gestaag, net als het aantal mensen dat boven de zestig is. In 1973 werkte nog meer dan 70 procent van de zestigjarige mannen, twintig jaar later, in 1993 was dat maar 20 procent. Inmiddels is dat percentage weer boven de 50 procent gekomen. Bij vrouwen is dezelfde trend waarneembaar, al liggen de cijfers een stuk lager. In 1973 en 1993 werkte ongeveer 12 procent van de zestigjarige vrouwen, in 2006 was dat ruim 30 procent, aldus CBS. Mooie cijfers, maar wat betekent dit concreet.

Soms komen er boeken voorbij onverwachts als de geur van een toevallige passant, die dwingend elke gedachte, waarin je verzonken bent, opschort. ‘Empire of the Senses’ is zo’n boek. Wie zijn neus erin steekt, snuift niet onmiddellijk de relevantie voor managers op, maar wie doorzet, raakt verleid door de essays over de rol van de zintuigen in onze cultuur en economie. Het boek, samengesteld door David Howes, toont het werk van diverse cultureel antropologen en is ‘food for thought’ voor adviseurs en leidinggevenden die graag eens om een hoekje kijken.

Nederland heeft er een nieuwe traditie bij gekregen. Sinds afgelopen zomer worden de ouderen permanent gemonitored. Hoe lang we werken, of we voldoende bewegen, of er genoeg ‘nultredenwoningen’ zijn en of we ons aan de NNGB houden (Nederlandse Norm Gezond Bewegen). Niets ontsnapt aan de stavers van de bevolking. Voor de cijferfreak in mij is zo’n monitor een heerlijke grabbelton maar voor de liberale individualist die ook in mij huist, een monster dat verdreven moet.

Hoe komt het toch dat de economische recessie tot nu toe relatief vreedzaam verloopt? Ook vorige week, de week der toppen, kende geen lynchpartijen, heftige rellen of brandende banken. Zeker, de bijeenkomst van de G20 in Londen kende zijn bestorming. De Royal Bank of Scotland werd belegerd, ‘gebivakmutste’ activisten gingen naar binnen en riepen dat de bankiers op de brandstapel moesten. Maar dat was het dan ook wel. Ik heb geen bankier zien fakkelen op een brandstapel die met dollarbiljetten was aangestoken. De dag erna waren de leuzen en verwijten van de anti-globalisten op de muren weggeboend.

Behalve de calvinisten en de darwinisten hebben ook de (linkse) liberalen dit jaar iets te vieren. John Stuart Mills beroemde boek ‘On Liberty’ verscheen nu 150 jaar geleden, in 1859. Vrijzinnigen aller landen verheugt U! Dit boek is nog steeds een eyeopener, en lang niet alleen vanwege het pleidooi voor de individuele meningsvrijheid waarom het wereldwijd bekend is. Het is een must voor alle liberalen met een sociaal hart.

De statistici van Nederland houden de vinger aan de pols van werkloosheid. Dit jaar krijgen managers vanwege de recessie met ontslagen te maken. Zij zullen medewerkers ontslaan, het slechte nieuws moeten vertellen, contact krijgen met mobiliteitscentra, de emoties op de afdelingen waar de klappen moeten managen, en ‘last but not least’: ze kunnen zelf het haasje worden. Maar dit geldt niet voor álle managers zoals recente cijfers laten zien. In de zorg en bij de overheid stijgt de werkgelegenheid. Het hoogtepunt van ontslagen komt later in 2009 en in 2010. Alle tijd om goed voorbereid te zijn.

Werk is afleiding. Het neemt ons in beslag en dempt nodeloos gepieker over de zin van het bestaan. Het vernauwt ons perspectief op de wereld, en dat is maar goed ook. Anders zouden we teveel nadenken over wie we zijn en waar we mee bezig zijn. In die ‘onontbeerlijke kortzichtigheid’ en ‘prachtige lichtzinnigheid’ ligt precies onze levensdrift: ‘een blinde wilskracht, even indrukwekkend als die van een mot die voortvarend over een raamkozijn loopt, een door een te haastige kwast achtergelaten klodder verf ontwijkt, en weigert zich te verdiepen in een breder perspectief, waarin hij zal sterven voor de avond is gevallen’, mijmert de filosoof De Botton in zijn boek Ode aan de arbeid.