Als volleerd bioloog doet massapsycholoog en mediadeskundige Jaap van Ginneken in zijn nieuwste boekje De kracht van de zwerm uit de doeken. In analogie van het dierenrijk zegt hij dat we met z’n allen midden in de ‘zwerm der zwermen’ zitten. Het wereldwijde web 2.0. Het biedt ons eindeloze nieuwe mogelijkheden tot zelforganisatie.

De wereld zou er voor managers heel wat duidelijker op worden als de medewerkers in hun communicatie en samenwerking daadwerkelijk de lijnen van het organogram zouden volgen. Erg waarschijnlijk is dit gedrag echter niet. Een formeel organogram op papier zet mensen niet collectief aan tot dit, o zo gewenst, gedrag. Informele en voor het ongeoefende oog onzichtbare zwermpatronen spelen een veel krachtigere rol. Massapsycholoog en mediadeskundige Jaap van Ginneken doet er een boekje over open.

Dit boek draait om de meest effectieve bijdrage van HR, namelijk de menskant van organisaties! Korte klappen leiden vaak niet tot het optimale resultaat. 'De nieuwe HR-agenda' helpt u als professional om een optimaal resultaat te behalen.

'ERP en Business Management' is het eerste Nederlandstalige boek dat een koppeling legt tussen concepten van ERP en het nut daarvan voor het mkb', zo luidt de tekst op de achterflap van het boek en dát trok mijn aandacht. Een boek dat uitlegt welk voordeel de gemiddelde mkb-ondernemer heeft van de aanschaf van een complex automatiseringssysteem voor Enterprise Resource Planning, daar is volgens mij wel behoefte aan. Zeker wanneer bedacht wordt dat een ERP-systeem al gauw tussen de 75.000 euro en vele miljoenen kost. Helaas beantwoordt Hans van der Hoeven niet of nauwelijks de vraag wat het nut is voor het mkb.

De toepassing van risicomanagement in organisaties is een onderwerp dat - gegeven het almaar groter wordende belang - zeer sterk is ondervertegenwoordigd in de vakliteratuur op het Nederlands taalgebied. 'In control, theorie en praktijk' is vooral een praktisch boek waarin Rob Uiterlinden ingaat op het risicobegrip, het omgaan met risico's, het COSO II-concept als kapstok en de wijze waarop u risicomanagement in organisaties kunt invoeren. Het boek kan een antwoord zijn op de toenemende vraag naar beheersing van risico's. Het biedt antwoorden op vragen die meer en meer organisaties op zich af zien komen, nu ook de publieke opinie steeds kritischer wordt op het omgaan met risico's.

Toen ik 'Models, bedrijfskundige modellen met body' uit de verpakking haalde, schrok ik. Ik heb een serieus bedrijfskunde boek besteld, krijg ik nu de Gouden Gids toegestuurd? De felwitte kaft, de simpele lay-out, het goedkoop aanvoelende gele papier - niets lijkt op het kwaliteitswerk dat ik dacht te ontvangen. Gelukkig gaat het om de inhoud en die blijkt zeer de moeite waard te zijn.

Het huidige kabinet is vooral blauw en oranje. Gericht op beheersen en scoren. Maar het zou in deze tijd van crisis best wat meer geel kunnen gebruiken. Die conclusie kun je trekken op basis van het boek Drijfveren in de praktijk.

In november 2006 hield SER-voorzitter Alexander Rinnooy Kan de jaarlijkse Ernst Heijmans-lezing van de Raad van Organisatie-Adviesbureaus (ROA). Hij daagde de verzamelde consultants uit om zich meer te richten op de Nederlandse arbeidsverhoudingen, om hun expertise uitgebreider beschikbaar te stellen aan MKB-ondernemers en meer aandacht te besteden aan praktijkvragen in plaats van zich altijd maar te focussen op overbetaalde en overgewaardeerde strategische advisering.

Het middle management verkeert in een spagaat. Van boven wordt steeds strakker gestuurd op financiële resultaten, terwijl er op de werkvloer juist behoefte is aan een menselijke maat. Als een middle manager dit niet bij elkaar brengt, gaat er iets heel erg mis. Ton Zeilstra heeft dit in een lange praktijk als manager onderkend. De laatste jaren zet hij zich als adviseur in om hier wat aan te doen. Als antwoord op de genoemde analyse presenteert hij in 'Vierkante ballen rollen niet' het Organisatie Denk- en Diagnose Model (ODM). Dit wordt ondersteund met een handboek, software en een website.

Alles heeft een einde. Zo heeft ook het in 'Van unitmanagement naar multidimensionale organisaties' van J. Strikwerda genoemde unitmanagement- of divisiemodel het einde van zijn 'lifecycle' bereikt. Na meer dan eeuw succesvol aan de Westerse welvaart bijgedragen te hebben, blijkt dat dit model in grote ondernemingen vervangen wordt door complexere bestuursvormen. Strikwerda werkt zijn resultaten theoretisch om naar het al in 1980 ontwikkelde concept van de multidimensionale organisatievorm. Dit nieuwe model wordt vervolgens gepresenteerd als hoop voor de toekomst. Maar hierin schiet de auteur te ver door.

De essentie van 'Projectmatig werken' is dat je eerst nadenkt over wat je gaat doen en daarna pas actie onderneemt, en dus doet. Zodra je eenmaal in actie bent, dien je regelmatig bij te sturen. Je blijft dus nog steeds nadenken. 

Organisaties willen zich behoeden voor crisissituaties en gaan zich Angelsaksisch voorbereiden met regels en procedures. Je kunt erop wachten dat er dan iets onverwachts gebeurt dat je net weer niet hebt voorzien. De auteurs van 'Crisis in de hand', Jurriaan Cals, Els Visser en Ruud Plomp stellen in hun boek dat je je dan beter kunt voorbereiden op een meer Rijnlandse wijze. Het boek beschrijft wat je volgens dat model kunt doen als je bedrijf in een crisissituatie terecht komt of als je leiding moet geven onder moeilijke omstandigheden.

Denken en handelen, op zo’n manier dat het de bedrijfsvoering van een organisatie verbetert en de resultaten versterkt. Zo definieert de Tilburgse hoogleraar Ton Wentink het vakgebied Business Performance Management in zijn gelijknamige boek over sturen op prestatie en resultaat. Taaie kost, maar het zou een vergissing zijn het daarom ongelezen te laten. Daarvoor is de inhoud te belangrijk.

De moderne kantoortuinen worden bevolkt door grote groepen medewerkers die geestelijk ontslag hebben genomen. Ze zijn afgestompt door de eindeloze brei aan stroperige regeltjes en procedures. Elk initiatief is in de kiem gesmoord. Kan dat niet anders? De auteur van het boek 'De kracht van mensen', Roland Hameeteman, dacht van wel. Samen met zijn zakenpartner Rutger Stekelenburg richtte hij in 1991 het bedrijf E-office op. Het was een bedrijf zonder regeltjes, procedures, haantjesgedrag of hiërarchie. Een bedrijf waar kennis wordt gedeeld in plaats van afgeschermd.

Als oud-directeur van de Logica University heb ik mede aan de wieg gestaan van de ontwikkeling en toepassing van Business Process Management (BPM) binnen Logica, toen het Nederlandse bedrijf nog CMG heette. Dat verklaart deels ook mijn interesse voor 'Grip op processen in organisaties': wat is er nieuw sinds de jaren negentig en hoe kijken Gerrit-Jan Obers en Ko Achterberg tegen dit onderwerp aan? De titel suggereert ook dat er 'grip op processen in organisaties' mogelijk is en dat intrigeert me. Het boek geeft een goed beeld van de beschikbare modellen en technieken maar is te algemeen om echt grip te krijgen.