In de laatste maanden raakte ik diverse keren betrokken bij een aantal minder goed tot problematisch functionerende teams. En bij een mogelijk probleemteam, waarbij achteraf bleek dat vooral de organisatie een probleem heeft. In ieder geval aanleiding om naast het vertrouwen op de eigen ervaring ook maar eens een paar boeken over teams en teamontwikkeling aan te schaffen. Zo ook 'Verbeteren van teams' van Jan Schouten, Anke Baak en Wiebe Kamminga.

In 'de essentie van vrouwelijk leiderschap' neemt Karin Jironet je mee op een ontwikkelingsreis. Anders dan de titel doet vermoeden is het een boek over leiderschap en de ontwikkeling daarvan. De schrijfster is psychologe, theologe en executive coach. Deze achtergrond komt in het boek tot uiting in een spirituele ontwikkelingstocht langs zonden en deugden, welke verbonden worden met praktische aspecten van leiderschapsontwikkeling. Jironet laat zien dat leiderschapsontwikkeling vooral persoonlijke ontwikkeling is. Dat zij de oplossing voor de huidige vraagstukken in de samenleving ziet in vrouwelijk leiderschap, doet wat gekunsteld aan. Dit neemt niet weg dat 'de essentie van vrouwelijk leiderschap' een uitstekend boek is voor wie wil werken aan persoonlijke of leiderschapsontwikkeling.

'Het Westen' kan veel leren van de Afrikaanse manier om tot oplossingen voor problemen te komen, schrijft Willem de Liefde. In zijn boek 'African tribal leadership voor managers' beschrijft hij deze manier van dialoog, ook wel Kgotla genoemd, en de verschillen met hoe we in het Westen gewend zijn tot besluiten te komen.

De ondertitel van 'Kaasschaaf of leiderschap' doet me denken dat het hier gaat om een boek over verandermanagement. Die ondertitel luidt: 'doorrommelen of doorpakken?' met de extra toevoeging: 'De crisis als koevoet'. Zou het toeval zijn dat in de titel het woord kaas zit en is het een directe verwijzing naar de bestseller 'Wie heeft mijn kaas gepikt?' Nu ik het boek gelezen heb, kan ik concluderen dat het louter toeval is. Het boek gaat wel over verandermanagement maar het is voor de rest niet te vergelijken met de genoemde bestseller.

'De mix van maat- en mantelpakken' is een pleidooi voor de mix van mannen en vrouwen aan de top. Inca van Uuden deed hier onderzoek naar en bewijst dat M/V-combinaties succesvoller zijn. Op een toegankelijke en praktische manier beschrijft zij haar onderzoek, gelardeerd met interviews.

Zonder een handboek te willen zijn, geeft 'Organisatiecoaching in de praktijk' een beeld van het vak organisatiecoaching. De redacteuren Jos van Jaarsveld en Fer van den Boomen laten hierin zien hoe collega-coaches omgaan met de integratie van organisatieadvies en coaching. Briljant is dat ze de roep om een handboek hebben weten te weerstaan. Het boek is nu een goed voorbeeld van organisatiecoaching. Co-creatie, eigenaarschap, lerend vermogen... het zit er allemaal in. Dit besef nam mijn onbevredigend gevoel over het eerste hoofdstuk in één klap weg.

Hans van der Loo heeft een mooi boek geschreven over zin en betekenisgeving. Het knappe van 'We hebben er zin in!' is dat het de essentie van belangrijke literatuurinzichten weergeeft, waarbij de auteur tegelijkertijd niet nalaat zijn eigen visie op zingeving te vermelden. Het boek is prettig te lezen door de vele anekdotes en praktijkvoorbeelden en last but not least door de onderhoudende schrijfstijl van de auteur.

In de reeks boeken over leiderschap is 'Het leiderschapsboek' een ander boek. Het blinkt uit in helderheid en is geen traditioneel leiderschapsboek vol met theorieën, maar een praktisch boek met een heldere structuur.

Veel boeken over leiderschap gaan over de zakelijke kant van leiderschap. Deepak Chopra voegt hier met 'De ziel van leiderschap' een boek aan toe over de innerlijke competenties van een leider. Hij pakt het grondig aan en bespreekt eerst de algemene eigenschappen van leiders. Vervolgens geeft hij twee succesverhalen waarbij de oprichters en leiders vanuit hun passie of ziel hebben gemanaged. En in het derde deel besluit de auteur met de tien principes van goed leiderschap in kernwoorden. Een inzichtgevend én praktisch boek dat draait om 'inside-out'.

'Sturen op vertrouwen' van Jaco van Hoorn gaat over leidinggeven en is geschreven door een lid van de korpsleiding van de politie Hollands Midden. Toch is dit boek niet alleen bestemd voor politiefunctionarissen. Politie is een vak waarbij zacht en hard samen gaan en dat is wat van veel leidinggevenden wordt verwacht, ook buiten het politieapparaat. Het boek kent 160 pagina's die zijn onderverdeeld in vier hoofdstukken en een epiloog.

Voor een gedegen inzicht in denken over leiderschap en management moet je het niet hebben van de veelgeroemde managementgoeroes. Je hebt veel meer aan een goed historisch overzicht. Iedere tijd vraagt om een ander soort leiders. De meeste managementgoeroes hebben geen oog voor de relevante historische ontwikkelingen die het leiderschap vormen dat past bij de tijd. Deze prikkelende stelling wordt met geestdrift en kracht van argumenten onderbouwd in 'De Leiderschapscarrousel' van Sjoerd Keulen en Ronald Kroeze, een boek dat tot nadenken stemt en discussie stimuleert.

Een productiemedewerker van Banner in Tilburg verzon een slimme oplossing voor een technisch probleem. Op de vraag waarom hij nu pas met die oplossing kwam, antwoordde hij: ‘Het is me niet eerder gevraagd.’ Het is een van de voorbeelden die Jan Kuipers geeft in zijn boek Menskracht. In dat boek pleit hij ervoor mensen belangrijker te maken dan machines, processen of resultaten. Want dat leidt tot sterkere organisaties.

Het is een huzarenstukje om de denkbeelden van de belangrijkste denkers ter wereld over leiderschap te bundelen in een relatief dun boek. Dominique Haijtema flikte dat kunststukje in 'Leiderschap is een keuze'. In dit boek laat zij grote denkers als Stephen Covey, Warren Bennis, Manfred Kets de Vries en Jim Collins aan het woord. Maar ook mensen als Peter Bakker (TNT), Jack Welch (GE), Ingvar Kamprad (Ikea) en Louis Gerstner (IBM) die leiderschap in de praktijk lieten zien als CEO van grote ondernemingen.