Dit boek leest als een spannend jongensboek. Het ís ook echt een jongensboek: meisjes spelen de rol zoals ze die al eeuwen gewend zijn te spelen: ze worden vervangen door jongere exemplaren (mannen gaan aan de tweede leg) en ze zijn vooral charmant als gastvrouw en als ze al een eigen carrière ontwikkelen, is dat als TV-babe. 

Je hebt veranderingen, en je hebt veranderingen. En wel diepgaande collectieve veranderingen. De sleutel tot zulke echt structurele veranderingen ben jezelf, en in hoeverre die sleutel past, hangt af de persoonlijke groei die je doormaakt. Dat is één van de conclusies na lezing van Presence, het nieuwste boek van Peter Senge, die natuurlijk vooral bekend is van De Vijde Discipline over lerende organisaties en systeemdenken. Met dit boek probeert Peter Senge, samen met zijn co-auteurs Scharmer, Jaworski en Flowers, naar eigen zeggen een alomvattende theorie te ontwikkelen over veranderen en leren. Vandaar de ondertitel: ‘een ontdekkingsreis naar diepgaande verandering in mensen en organisaties’. Hierbij worden allerlei inzichten uit verschillende wetenschappen, wereldreligies en business cases geïntegreerd. Want alleen met een geïntegreerde visie en aanpak kunnen we de gewenste en noodzakelijke diepgaande veranderingen realiseren. Presence wil inzicht geven in hoe de mens als collectief mondiale vraagstukken kan beïnvloeden, zoals mondialisering en de groter wordende kloof tussen arm en rijk. Maar ook voor diepgaande veranderingen op kleinere schaal zoals het veranderen van bijvoorbeeld een gezondheidszorgsysteem of het creëeren van een nieuwe onderneming, is volop aandacht. Het is natuurlijk niet voor niets een ‘allesomvattende ontdekkingsreis’ naar de wortels van veranderen.

Hoe zorgt u ervoor dat projecten door de medewerkers zelf gedragen worden, waardoor het gevoel verdwijnt dat u als manager telkens weer uw medewerkers moet motiveren? Volgens Filip Vandendriessche en Jef Clement, auteurs van het boek 'Leidinggeven zonder bevelen' ligt de kern van de oplossing besloten in de mate waarin en de wijze waarop het management haar aandacht weet te schenken aan de drie managementniveaus: het strategische, het tactische en het operationele niveau. Hoe kom je van een probleem naar een oplossing?

Als mijn onderneming zich vestigt in een land waar mensenrechten worden geschonden, ben ik daar dan indirect ook voor verantwoordelijk? Kan ik dit cadeau aannemen, en wanneer is het een steekpenning? Moet ik deze beslissing laten leiden door de wens van de aandeelhouders of door die van de medewerkers? Als mijn onderneming zich vestigt in een land waar een heel andere cultuur heerst, moeten we die dan overnemen of hanteren we onze eigen normen? Het boek 'Bedrijfsethiek: een goede zaak', onder redactie van Ronald Jeurissen, staat vol met dit soort dilemma's. Dilemma's die tot nadenken stemmen.

René ten Bos, Campbell Jones en Martin Parker zetten zich in hun boek 'Het einde van de bedrijfsethiek' af tegen de huidige vorm van de bedrijfsethiek. Deze zou één grote leugen zijn en pijnlijke vragen achterwege laten, en daardoor verzanden in allerlei compromissen. Aan de hand van de opvattingen van diverse filosofen wordt de lezer meegenomen in een boeiende uiteenzetting ter beantwoording van de vraag wat de waarde dan wèl zou kunnen zijn van bedrijfsethiek. De auteurs zien namelijk een heel grote rol weggelegd voor deze discipline die mensen kan helpen bij het gericht zijn op de ander. Om dat te realiseren moeten organisaties ophouden ethiek te degraderen tot het opstellen en het naleven van allerlei regels.

‘Ik heb alle stukken voor je uitgeprint, behalve dat stuk over de tabakscode.’ ‘Prima, doe je ze even in mijn tas, ik ga er zo vandoor.’ Tijdens de vergadering komt de directeur in kwestie erachter dat de stukken over de Code Tabaksblat ontbreken. Deze parafrase van een ingezonden brief in het NRC geeft onbedoeld een beeld van de status van de ‘code’. Bij mensen op de werkvloer totaal onbekend, en ook nog niet al te levend bij mensen die het direct aangaat. De reden voor deze wat wankele status kan liggen in de consequenties van de code (een stortvloed aan regeltjes, risicoaansprakelijkheid, enzovoort), maar misschien ook wel in de schaarse toegankelijke literatuur over dit onderwerp. Dit jaar verscheen het boek Codes & Commissarissen van Jan Schoenmakers en Heske van Eyck, een boek waarin de toezichthouders zelf aan het woord worden gelaten.

Het scheepsbouwimperium dat Cornelis Verolme in de periode na de tweede wereldoorlog opbouwde, bestond eigenlijk maar 25 jaar. Van 1946 tot midden 1971, toen het bedrijf van Verolme fuseerde met (of eigenlijk opging in) het Rijn-Schelde-bedrijf. De biografie van Ariëtte Dekker beschrijft op een knappe manier de opkomst en ondergang van het bedrijf dat zo verweven was met de persoon Verolme. Zoals de hele biografie trouwens een toonbeeld is van gedegen documentatie, en zorgvuldigheid in de opbouw van het verhaal. 

Volgens velen doet de regio er in deze tijd van mondialisering niet meer toe. 'Space shrinking technologies' zoals transport-, informatie- en communicatie-technologie zouden de wereld tot een dorp hebben gemaakt: 'the global village'. Dat de rol van regio's zelfs in een klein land als Nederland niet is uitgespeeld, blijkt uit 'De Beste Provincies voor Ondernemers' van Robert Blom. Dit boek laat zien dat de kwaliteit van het ondernemerschap van provincie tot provincie verschilt. Mondialisering en regionalisering sluiten elkaar blijkbaar niet uit.