Als je voor een groep met mensen gaat staan om je boodschap te verkondigen, dan kan het bijna niet anders dat je in de veronderstelling verkeert op een bepaald gebied de wijsheid in pacht te hebben. Het valt me telkens weer op in discussies met collega trainers. Pas nog ontmoette ik iemand die in een soort van optimistische roes verklaarde dat ze iedereen op haar vakgebied kon helpen. En dat bij haar de resultaten blijvend waren. Zelf ben ik daarvan minder zeker. Integendeel, ik vermoed dat veel van mijn trainingen – ondanks alle goede bedoelingen – weinig zoden aan de dijk zetten. Waarom ontkennen sommige trainers zo hardnekkig de realiteit van alle dag? De realiteit is namelijk dat tachtig procent van alle trainingen verspilling van tijd, moeite en geld is.

Zo luidde de beroemde strijdkreet voor het Plan van de Arbeid, dat de SDAP en de vakbonden middenin de kapitalistische crisis van de jaren dertig presenteerden. Het Nederlandse Plan was sterk beïnvloed door zijn Belgische voorganger, het geesteskind van de politieke denker Hendrik de Man, dat door de Belgische Werklieden Partij op haar Kerstcongres van 1933 met groot enthousiasme was aanvaard. ‘Omwenteling der produktieordening’ was het einddoel, en de eerste stap daartoe was ‘het overbrengen van het bank- en kredietwezen in gesocialiseerd gemeenschappelijk bezit’.