Aan de hand van vijfenvijftig interviews waarin de meest uiteenlopende beroepen aan bod komen, wordt duidelijk wat mensen drijft. Passie voor het vak en de klant graag zo goed mogelijk willen helpen, zijn terugkerende thema’s. Een boek voor fijnproevers.
In de inleiding schrijft auteur Steenhuis zijn worsteling met de opzet van het boek: moest hij nu wel of niet de vaktaal van de geïnterviewde in het boek opnemen? Hij koos ervoor om dat wel te doen om op deze manier de realiteit zo dicht mogelijk te benaderen. Het lijkt me een terechte keuze. Nu ‘voel’ je als lezer het enthousiasme waarover de vakman praat. Of in de woorden van de auteur: ‘Wie de dagelijkse werkelijkheid wil verbeelden, moet de dagelijkse taal toelaten in zijn poëzie’.
Het boek is voorzien van fraaie foto’s van fotograaf Marcel Prins, die dit boek mede bijzonder maakt.
Wat opvalt in de verhalen is dat de mensen het niet hebben over hun leidinggevenden, over werkdruk of over geplande resultaten. Ze genieten van hun werk, er is sprake van intrinsieke motivatie. Allerlei soorten beroepen worden beschreven, van de fysiotherapeut, de piloot en managing director tot en met de boswachter, de vuilnisman en de schoonmaker.
Toen ik het verhaal las over de schoorsteenveger werd me iets duidelijk. Als kind ging de schoorsteenveger met zijn vader mee en ging later bij zijn vader in dienst. Dan komt het moment dat hij zijn vader vertelt dat hij voor zichzelf wil beginnen. Mijn observatie is dat de geïnterviewden net zoals de schoorsteenveger entrepreneur of intrapreneur lijken te zijn. Ze weten wat er moet gebeuren. Ze zijn hun vak, ze hebben geen instructies nodig, ze geven zichzelf instructies. We horen hier de zelfbeschikkingstheorie van Deci en Ryan terug die stelt dat mensen intrinsiek gemotiveerd zijn wanneer aan drie aspecten is voldaan: de mensen zijn competent, ze zijn autonoom en ze zijn verbonden. Er is geen enkele twijfel over de competentie van de mensen, ze zijn allen experts op hun vakgebied. Ook voel je als lezer dat alle geïnterviewden beschikken over een behoorlijke mate van autonomie. Ze lijken dingen zelf te regelen of naar hun hand te zetten. Maar hoe zit het met het aspect ‘verbondenheid’? En met wie zijn deze mensen verbonden, want we lezen niet veel over collega’s? Nee, ze zijn verbonden met de klant. Het werk staat in het teken van de klant, die is degene die het eindresultaat bepaalt. Zo zegt de kapper: ‘Ik neem er de tijd voor, drie kwartier tot een uur. Het mooiste is als ik iemand kan overtuigen: vertrouw me, ik laat je niet voor schut lopen.’
Wat verder opvalt in de verhalen is dat alle betrokkenen verantwoordelijk zijn voor het gehele proces van hun vak. Ze hebben niet een of andere deeltaak gekregen waarbij er verbinding gelegd moet worden met verschillende functionarissen. Nee, zijn al die functionarissen in een. Zo schrijft de auteur over de koffiehuiseigenaar: ‘Zij maakt alles zelf’.
Wie zo dit bijzondere boek leest, vraagt zich eigenlijk af hoe het komt dat lang niet alle werknemers in de BV Nederland zo betrokken zijn als deze mensen. De verhalen inspireren en laten je verwonderen en als lezer begin je je eigen vragen te stellen, wellicht tegen de context van je eigen organisatie, zoals: Wat maakt dat deze mensen geen SMART doelen of KPI’s nodig hebben om tot goed werk te komen? En hoe zit het met de controle en beheersing? En: hoe weet ik als manager dat ze op tijd hun spullen gaan opleveren? Na het lezen van dit boek weet je het antwoord dat je onbewust allang wist: betrokkenheid en inspiratie van mensen creëren de beste resultaten.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
