De weldadige hofjes van Pieter Janszoon Codde en Nicolaas van Beresteyn in Haarlem

De weldadige hofjes van Pieter Janszoon Codde en Nicolaas van Beresteyn in Haarlem

Het Hofje Codde en Van Beresteyn, gelegen aan de voet van de Kathedrale Basiliek Sint Bavo aan de Leidsevaart, is misschien wel het meest onbekende van de 21 hofjes die Haarlem telt. Het hofje is ontstaan uit een samengaan van twee hofjes. Het Hofje van Codde werd in 1608 gesticht door Pieter Codde, een priester die voor de reformatie verbonden was aan de Grote of St. Bavokerk. Het bevond zich ‘achter het Klokhuis’, waar nu de rechtbank is gevestigd. Het Hofje Van Beresteyn werd in 1688 gesticht door Nicolaas van Beresteyn, telg uit een (invloed)rijke regentenfamilie. Het lag in de Lange Herenstraat in de Nieuwstad, de stadsuitbreiding direct ten noorden van de middeleeuwse stad, waar nu het Stationsplein is. Het Hofje van Codde werd in 1872 gesloopt en verplaatst naar de Lange Herenstraat en zo werden beide hofjes buren, met een gemeenschappelijke tuin. In 1969 werden de hofjes door de gemeente gesloopt in het kader van het Stationsplein-ontwikkelingsproject, volgens de auteur een bestuurlijke wandaad. Dit betekende echter niet het einde van deze hofjes, want in de schaduw van de Kathedraal verrees een nieuw hofje met achttien woningen. De bewoonsters vormen hier in dit ‘klein paradijs’ een bloeiende gemeenschap.
Het Hofje Van Beresteyn kwam in de negentiende eeuw lang zeer negatief in de publiciteit omdat regenten een viertal schilderijen met portretten van familieleden van de stichter, toegeschreven aan Frans Hals, voor veel geld verkochten aan onder anderen barones Rothschild uit Frankfurt. De auteur heeft deze affaire, de ‘verkwanseling van de Beresteyn-Halsen’, weten te reconstrueren, mede aan de hand van het door hem in een Rothschild-kasteel nabij Oxford ontdekte aankoopdossier. De verkoop van de schilderijen heeft het hofje overigens uiteindelijk geen financiële windeieren gelegd.

Over de auteur:
Wim Cerutti is een gepassioneerd Haarlem-liefhebber. Hij publiceert regelmatig over de (cultuur)geschiedenis van Haarlem. Zo schreef hij de laatste jaren boeken over het middeleeuwse stadhuis, het roemruchte Jansklooster, de vriend van Descartes pastoor Bloemert en zijn Broodkantoor, Haarlemse Jeruzalemvaarders, de schilder en vrijdenker Torrentius, het Sint Jacobs Godshuis, de humanist Coornhert en de 700-jarige Janskerk. Cerutti was ruim 13 jaar (1990-2004) secretaris van de Stichting Haarlemse Hofjes.