Duizend jaar doorgegeven

Sinds de vroegste heugenis hoort muziek bij de mens. In Europa betreft die oudste muziek het gregoriaans: een repertoire dat eeuwenlang uiting gaf aan het geloof, maar ook aan prestige, onafhankelijkheid, trots, didactiek en commercie. Het gregoriaans vormde de bodem voor andere muziekstijlen. Maar bovenal is het een spiegel voor ontwikkelingen in geloof, kunst en muziek. De vele snippers, vellen, manuscripten en drukwerken in het relatief kleine grondgebied van de Lage Landen laten zien hoe de muziek in zoveel verschillende handen zoveel verschillende uitingsvormen kreeg. Zo konden kloosters aan dezelfde Amsterdamse gracht totaal andere muzikale tradities volgen, kreeg een Hollandse heilige als Jeroen van Noordwijk keer op keer nieuwe gezangen en werden op dezelfde Delftse drukpersen zowel gregoriaanse als protestantse zangboekjes gedrukt. Het gregoriaans in Nederland is een verhaal van doorgeven, aanpassen, samenvoegen, verliezen en heruitvinden: een levende traditie, die tot op de dag van vandaag doorgaat. In Duizend jaar doorgegeven maakt musicoloog Rens Tienstra een verkenning van het gregoriaans in Nederland aan de hand van een brede selectie bronnen. Van twaalfde-eeuwse fragmenten tot twintigste-eeuwse zangboeken; van unieke composities tot massaal drukwerk voor scholieren. Tienstra duidt de muziek, belicht de historische en religieuze context en legt dwarsverbanden tot andere kunstvormen. Nieuwe inzichten en een grote hoeveelheid voor het eerst ontgonnen bronmateriaal geven daarbij een ongekend inzicht in dit ‘eeuwige repertoire’.

Rens Tienstra (1988) is componist, dirigent, musicoloog en programmeur. In 2020 promoveerde hij magna cum laude op de melodische overlevering van het gregoriaans in Laaglandse bronnen, die hij ontsluit middels onderzoek, uitvoering en publicaties.