De Mr Big-opsporingsmethode en het nemo tenetur-beginsel

De Mr Big-methode is een undercoveroperatie waarbij de politie een fictieve criminele organisatie opricht rondom een verdachte van een ernstig delict, waar het sluitende bewijs van zijn betrokkenheid nog ontbreekt. Undercoveragenten betrekken deze verdachte langzaam bij hun organisatie waar hij nieuwe vrienden maakt en goed geld verdient. Om uiteindelijk volwaardig lid te kunnen zijn van deze zogenaamde criminele organisatie, moet hij zijn verleden – en delicten – opbiechten tegenover de leider van de groep, Mr Big, ook een undercoveragent. Doel van deze methode is dan ook om een bekennende verklaring uit te lokken.

De Mr Big-methode is niet onomstreden. Met de Mr Big-methode wordt immers geprobeerd om een bekentenis te verkrijgen van een verdachte die zelf niet weet dat hij met undercoveragenten van doen heeft. De vraag is dan ook of de Mr Big-methode geen ontoelaatbare inbreuk maakt op het recht dat men zichzelf niet hoeft te belasten – het nemo tenetur-beginsel.

Gerechtshoven hebben in de Posbank- en Kaatsheuvel-zaak – twee zaken waar de Mr Big-methode is gebruikt – geoordeeld dat de bekentenissen bruikbaar waren voor het bewijs: de verdachten stonden niet onder onredelijk grote druk en de bekentenissen zijn niet zijn verkregen in strijd met de verklaringsvrijheid van de verdachte. De Hoge Raad heeft deze arresten gecasseerd en heeft overwogen dat de gerechtshoven niet voldoende hebben gemotiveerd waarom de ver-klaringsvrijheid niet zou zijn geschonden. Toch heeft de Hoge Raad de Mr Big-methode niet expliciet afgekeurd. Volgens de auteur van dit boek is dat een gemiste kans. Zijn conclusie is dat de Mr Big-methode per definitie te ver gaat: een afgelegde bekentenis tegenover Mr Big is een ontoelaatbare inbreuk op de verklaringsvrijheid van de verdachte.