Het heilige
een beschouwing over het irrationele in de idee van het goddelijke en de verhouding ervan tot het rationele
Samenvatting
AWE
Het Engelse woord is moeilijk te vertalen. Ontzag, eerbied, vrees - maar dat is het toch niet. Huiver, geen goed Nederlands woord, komt het dichtst bij de betekenis van awe. Awe, men moet naar dit woord luisteren. Rudolf Otto maakte in zijn befaamde boek Das Heilige de woorden numineus en het numineuze, als hij 'die eigentümliche Kategorie des Heiligen' wenst te benoemen. Hij heeft het woord afgeleid van numen, dat wenk betekent: gebiedende knik. In het verlengde daarvan: goddelijk bevel, goddelijke macht.
Wij kennen het allen. Niet alleen en zelfs niet allereerst in verband met een kerk of een tempel. Een landschap kan numineus zijn. Een bosrand in de lichte nevel van een herfstavond. De woestijn! Wie de Dode Zee ziet met haar loden water, met de uitgemergelde rotsen aan deze en aan de overzijde van het meer, met de enkele, haast onmogelijke oase, kan vermoeden dat het land daar, hoe anders het wellicht vroeger heeft geleken, eremieten herbergde, profeten voortbracht, en tot de vreemdste bespiegelingen aanleiding gaf.
Daar, in de aanwezigheid van awe, van numen, begint elk geloof. Geen mens zou ertoe komen een tempel, een kapel, een kerk te bouwen wanneer de aarde niet verschillend bedeeld was met numen. Waar overvloed bestond van dat numen, daar werd het heiligdom gebouwd.
Specificaties
Inhoudsopgave
U kunt van deze inhoudsopgave een PDF downloaden
Een woord van de vertaler
Voorwoord van de schrijver
Rationeel en irrationeel
Het numineuze
Het ‘creatuurgevoel’ (Momenten van het numineuze I)
Mysterium tremendum (Momenten van het numineuze II)
Wat is nu eigenlijk dat objectief buiten mij gevoelde numineuze zelf?
Het moment van het ‘tremendum’ (het ontzagwekkende)
Het moment van het overmachtige (‘majestas’)
Het moment van het ‘energieke’
Het moment van het mysterium (het ‘volstrekt andere’)
Numineuze hymnen (Momenten van het numineuze III)
Het fascinans (Momenten van het numineuze IV)
Het ontzagwekkende ‘Ungeheuer’ (Momenten van het numineuze V)
Overeenkomsten
Contrastharmonie.
Wet van de gevoelsassociatie
Schematisering
Het sanctum (het heilige) als numineuze waarde
(Momenten van het numineuze VI)
Het augustum (het verhevene, het eerbiedwaardige)
Bedekking, verzoening
Wat betekent irrationeel?
Uitdrukkingsmiddelen van het numineuze
Directe middelen
Indirecte middelen
Uitdrukkingsmiddelen voor het numineuze in de kunst
Het numineuze in het Oude Testament
Het numineuze in het Nieuwe Testament
Het numineuze bij Luther
De twee ontwikkelingsprocessen van het numineuze
Het heilige als categorie a-priori Deel I
De vroegste religieuze fenomenen (het ontstaan)
De stadia van het ‘ruwe’
Het heilige als categorie a-priori Deel II
De manifestaties van het heilige
Het divinatievermogen
Divinatie in het vroege christendom
Divinatie in het huidige christendom
Het religieuze a-priori en de geschiedenis;
samenvatting en conclusie
Nawoord van Rudolf Otto
BIJLAGEN
Het spontane ontwaken van het numineuze gevoel
(sensus numinis)
Zwijgende eredienst
Richard Flecknoe: Heilig Zwijgen, uit stilte geboren
Verklarende woordenlijst
Literatuur
Register
Een wijze uit het westen, beschouwingen over Rudlf Otto
Rudlf Otto: De genadereligie van India en het christendom
Colofon