Ommekeer

BERNARDUS VAN CLAIRVAUX

Ommekeer
De omvormende kracht van Gods woord

Vertaling: Krijn Pansters en Guerric Aerden ocso
Inleiding en annotatie: Guerric Aerden ocso

Op een eerste november in de late jaren dertig van de twaalfde eeuw, staat Bernardus te preken in Parijs. Zijn gehoor bestaat uit een groep studenten uit de entourage van Abaelardus, de grote rationele theoloog. Velen laten zich door Bernardus' vuur overtuigen en worden zelf monnik te Clairvaux. Een van hen, Godfried van Auxerre, zal het zelfs brengen tot privé-secretaris van de beroemde abt. Hij speelt in de reportage en latere redactie van de Parijse preek een cruciale rol. Het geschrift dat in dit boek voor het eerst in het Nederlands wordt uitgegeven onder de naam 'Ommekeer' is een ervaringsdocument. Het is geschreven door een monnik die leefde vanuit Gods woord dat dagelijks via koorgebed en lectio divina bij hem binnen kwam. Bernardus toont aan dat het uitwendig waargenomen woord van de Schrift aansluiting zoekt bij onze inwendigheid. Tussen beide is er immers een affiniteit. Voor de mens die terugkeert naar zijn hart, bewerkt dat woord een radicale omvorming. De mens die er zich door laat bewegen wordt een arme van geest, een vredestichter voor zijn omgeving. De zaligsprekingen uit het evangelie worden gaandeweg op hem van toepassing. Zo omgevormd worden is een weg naar geluk en zaligheid.

Inhoudsopgave

Noot van de vertalers

Voorwoord

Inleiding

Tekst De conversione- Ommekeer. De omvormende kracht van Gods woord
Het uur van de bekering
Voorrang aan Gods stem
Het boek van het bewustzijn
Afkeer voor zichzelf
De zondaar: een vijand voor zichzelf
De hel: absolute geslotenheid
Smartelijk begin van de bekering
Onrijpe poging tot ommekeer
Gehechtheid aan het genot
De rede peilt de afgrond van het kwaad
De eerste twee zaligsprekingen en de rede
Het falen van de rede en de ijdelheid van het genot
Een slavenbestaan als gevolg
De dood, onze laatste gast
De eeuwigheidswaarde van onze daden
Niets blijft verbogen
Eeuwige straf, ook voor clerici
UItieme oproep
Impasse van de rede
Tranen als uitweg: de derde zaligspreking
De rede en het ontwaken van het verlangen
Hervonden geluk
Honger en verzadiging: de vierde zaligspreking
Bekering van de wil
Zuivering van de herinnering
Verzoening met zichzelf: vijfde zaligspreking
Schouwen van God: zesde zaligspreking
Verantwoordelijkheid van de clerici: zevende zaligspreking
Bedrog van kennis en macht
Schandaal van niet-bekeerde clerici
Sodom en Gomorra
Misleidend celibaat
Toevlucht tot boetvaardigheid
Vervolging: laatste zaligspreking
De beloning

Registers

De vertalers